نجوم چیست؟

[atena.vd]

تاریخچه مشاهدات

مردم از دوران باستان الگوهایی در ستارگان می‌دیدند.[۵] این تصویر مربوط به سال ۱۶۹۰ از صورت فلکی شیر است که توسط یوهانس هولیوس کشیده شده‌است.[۶]
از نظر تاریخی ستارگان برای تمدنهای مختلف در سراسر تاریخ اهمیت داشته‌اند. گاهی ستارگان بخشی از آیین‌های مذهبی بوده‌اند و برای ناوبری فلکی و جهت‌یابی از آن‌ها استفاده می‌شده‌است. بسیاری از ستاره‌شناسان باستان بر این باور بودند که ستارگان به‌طور دائمی به کره آسمانی دوخته شده‌اند و هرگز تغییر نمی‌کنند. ستاره‌شناسان بر مبنای قراردادهایی ستارگان را در قالب صور فلکی دسته‌بندی می‌کردند و از آن‌ها برای ردیابی مسیر حرکت سیارات و موقعیت خورشید استفاده می‌کردند.[۵] از حرکت خورشید نسبت به ستارگان پس زمینه و افق در ساختن گاه‌شمار استفاده شد که در قاعده‌مند کردن فعالیتهای کشاورزی به‌کار می‌رفت.[۷] گاه‌شمار میلادی که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، یک گاه‌شمار خورشیدی بر اساس زاویه محور چرخشی زمین نسبت به ستاره محلی‌اش خورشید است.

قدیمی‌ترین نقشه آسمان که تاریخ دقیقی دارد، حاصل تلاشهای اخترشناسی مصر باستان در سال ۱۵۴۸ پیش از میلاد است.[۸] قدیمی‌ترین کاتالوگ ستارگان کشف شده توسط اخترشناسان بابلی بین‌النهرین در اواخر هزاره دوم پیش از میلاد در دوره کاسی‌ها گردآوری شده‌است (۱۵۳۱–۱۱۵۵ پیش از میلاد).

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

نام‌گذاری
بر اساس سنت باستانی ستارگان هر کدام در یک صورت فلکی که مجموعه‌ای بصری از ستارگان است قرار می‌گیرند و ستارگان پرنورتر یا ویژه، نام یا عنوان خاصی داشتند که گاه نسبت آن‌ها را با صورت فلکی‌شان معین می‌کند (مانند ستارهٔ قلب‌العقرب در صورت فلکی عقرب).

در سال ۱۶۰۳ میلادی ستاره‌شناس آلمانی یوهان بایر ۱۶ نقشهٔ صورت‌های فلکی را ترسیم کرد و به هریک از ستارگان یکی از حروف الفبای یونانی را اختصاص داد، به این ترتیب که نخستین حرف الفبا ویژه روشن‌ترین ستاره آن صورت باشد و به همین ترتیب از حرفی به حرف دیگر برسد و اگر شمارهٔ ستارگان صورتی از عدد ۲۴ شمارهٔ حروف الفبای یونانی تجـ*ـاوز کرده، باقی ستارگان را با حروف الفبای لاتینی نمایانده‌است.[۱۰]

پس از آن‌که با اکتشاف دوربین‌های بزرگ شمارهٔ ستارگان هر صورت فلکی رو به فزونی گذاشته، اخترشناسان از نشانه‌های دیگری، ازجمله اعداد، برای شناساندن بازماندهٔ ستارگان هر صورت استفاده کردند. نخستین کسی که چنین کرد ستاره‌شناس انگلیسی جان فلمستید بود. وی در جدول مشهور ستارگان خویش که چاپ آن در ۱۷۲۵ م پایان پذیرفت، نزدیک به سه هزار ستاره را با تعیین طول و عرض آن‌ها آورده است. امروزه هر زمان از جدول او انتخابی شود، ستاره مورد نظر را با عدد آن جدول می‌نمایند و پیش از آن حرف Fl را که اشاره به نام فلمستید است قرار می‌دهند.


انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

درخشندگی
بیست ستاره روشن قدر اول
ترتیب
روشنایی ستاره قدر
ظاهری درجه
قدر
۱ شباهنگ ۱٫۴۵- I
۲ سهیل ۰٫۶۵- I
۳ کرکس نشسته ۰٫۰۰ I
۴ عیوق ۰٫۰۵ I
۵ آلفا قنطورس ۰٫۱۰ I
۶ نگهبان شمال ۰٫۱۵ I
۷ رجل الجبار ۰٫۱۵ I
۸ شعرای شامی ۰٫۴۰ I
۹ ابط الجوزا ۰٫۴۵ I
۱۰ آخرالنهر ۰٫۴۵ I
۱۱ بتا قنطورس ۰٫۵۵ I
۱۲ کرکس پرنده ۰٫۷۵ I
۱۳ بزبان ۰٫۸۵ I
۱۴ قلب العقرب ۱٫۰۵ I
۱۵ بتا جوزا ۱٫۱۵ I
۱۶ فم الحوت ۱٫۱۵ I
۱۷ ذنب ۱٫۲۵ I
۱۸ آلفا صلیب ۱٫۲۵ I
۱۹ بتا صلیب ۱٫۲۵ I
۲۰ قلب الاسد ۱٫۳۵ I
نوشتار اصلی: قدر ظاهری
از زمان باستان ستارگان بر اساس درخشندگی ظاهری تقسیم می‌شده‌اند. چشم ظاهری حدود ۶۰۰۰ ستاره را می‌تواند مشاهده کند. از نظر روشنایی [قدر] ظاهری رتبه‌بندی [قدر] ستارگان چنین است:[۱۱]

• قدر اول: ۲۰ ستاره روشنتر
• قدر دوم: حدود ۵۰ ستاره
• قدر سوم: حدود ۲۰۰ ستاره معرفی شده‌اند
• قدر چهارم: تنها حدود ۴۷۰ ستاره بطور ویژه معرفی شده‌اند
• قدر پنجم: تنها حدود ۲۲۰ ستاره بطور ویژه معرفی شده‌اند
• قدر ششم: تنها حدود ۵۰ ستاره بطور ویژه معرفی شده‌اند

اندازه‌گیری
به علت بزرگ بودن ستارگان بیان ابعاد آن‌ها در واحدهای اس‌آی کار دشواری است و به همین دلیل اندازه دیگر ستارگان را بر اساس اندازه خورشید بیان می‌کنند:

جرم خورشید: M ⊙ = 1.9891 × 10 30 {\displaystyle {\begin{smallmatrix}M_{\odot }=1.9891\times 10^{30}\end{smallmatrix}}}

kg[۱۲]
درخشندگی خورشید: L ⊙ = 3.827 × 10 26 {\displaystyle {\begin{smallmatrix}L_{\odot }=3.827\times 10^{26}\end{smallmatrix}}}

وات[۱۲]
شعاع خورشید: R ⊙ = 6.960 × 10 8 {\displaystyle {\begin{smallmatrix}R_{\odot }=6.960\times 10^{8}\end{smallmatrix}}}

متر[۱۳]
انرژی
انرژی ستارگان ناشی از واکنش‌های هسته‌ای است. ماده اصلی تشکیل دهنده ستارگان رشته اصلی، هیدروژن است. هیدروژن موجود در ستارگان طی فرایند همجوشی هسته‌ای به هلیوم تبدیل می‌شود و در حین این واکنش گرما و نور بسیار زیادی تابش می‌یابد.

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

سرگذشت

نمودار هرتسپرونگ-راسل
نوشتار اصلی: تکامل ستارگان
به‌طور کلی چرخهٔ تبدیل مواد بینِستاره‌ای به ستاره‌ها که در نتیجهٔ این چرخه واکنش‌های هسته‌ای با عناصر سنگین غنی می‌شود و سپس به‌صورت باد ستاره‌ای یا سحابی سیاره‌ای یا اَبَرنواختر به فضای میان‌ستاره‌ای بازمی‌گردد را اخترش astration می‌گویند.[۱۴]

زایش
نوشتار اصلی: زایش ستارگان
تولد ستارگان در ناحیه‌هایی از فضا که نام سحابی دارند صورت می‌گیرد بدین صورت که ملکول‌های هیدروژن که در ناحیه‌های بزرگی از فضا پراکنده هستند آرام آرام به هم نزدیک می‌شوند و زمانی که ستاره به تعادل هیدرودینامیکی برسد پیش‌ستاره و زمانی که بتواند همجوشی هسته‌ای انجام دهد تا انرژی خود را آزاد کند یک ستارهٔ رشته اصلی به‌شمار می‌آید. حداقل جرم ستاره برای سوزاندن هیدروژن ۰٫۱ جرم خورشید، سوزاندن هلیوم ۰٫۴ جرم خورشید، سوزاندن کربن ۵ برابر جرم خورشید و سوزاندن نئون نیاز به جرمی برابر ۸ جرم خورشید دارد.

عمر
نوشتار اصلی: عمر ستارگان
هر ستاره دارای دوره عمر می‌باشد که بسته به نوع ستاره متفاوت است. ستارگان حجیم با نور بیشتر و حرارت زیاد عمر کوتاهتری نسبت به ستارگان کم نور و کوچک دارند. پایان عمر هر ستاره بستگی به میزان ذخیره هیدروژن در آن دارد. زمانی که هیدروژن درون ستاره‌ای پایان یابد هلیوم تبدیل به سوخت اصلی می‌شود و می‌سوزد. سوختن هلیوم سبب ایجاد گرمای بسیار زیادی می‌شود که تا آن زمان در ستاره پیش نیامده بوده‌است (این مراحل تا سوزاندن سیلیسیم پیش می‌رود زیرا تولید آهن که از همجوشی سیلیسیم به وجود می‌آید فرایندی گرماگیر و نه گرماده‌است) این گرمای زیاد سبب انبساط ستاره می‌شود و حجم آن را چند برابر می‌کند. مثلاً اگر زمانی خورشید شروع به سوزاندن هلیوم کند آنقدر انبساط می‌یابد که زمین در حجم زیاد آن محو می‌شود. این انبساط تا سر حد مریخ ادامه پیدا کرده و سپس متوقف می‌شود. مرحلهٔ بعدی بستگی به نوع ستاره دارد. ستارگان عظیم پس از این مرحله آنقدر انبساط یافته‌اند که دیگر نمی‌تواند جاذبه‌ای روی سطوح بیرونی خود داشته باشند. پس از آن این ستارگان منفجر شده و تبدیل به نواختر می‌گردند. هرچه ستاره بزرگ‌تر باشد میزان نواختر بزرگ‌تر خواهد بود. غولها تبدیل به ابرنواختر می‌گردند. پس از آن این ستاره‌ها بسته به نوع نواختر ادامه عمر می‌دهند. نواخترهای معمولی تبدیل به کوتوله شده و عمری طولانی را آغاز می‌کنند. اما ابرنواخترها در خود فرو می‌ریزند و بسته به جرم هسته آن‌ها ستارگان بسیار کوچکی و چگالی به نام ستارگان نوترونی بوجود می‌آورند. این ستارگان عمر طولانی دیگری در پیش خواهند داشت. بعد از آن کوتوله‌ها یا کوتوله‌های سفید تبدیل به کوتوله سیاه شده و تا آخر جهان زندگی خواهند کرد. اگر جرم آن بسیار زیادتر از این موارد باشد تبدیل به سیاهچاله می‌شود.


انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

ستاره متغیر
نوشتار اصلی: ستاره متغیر
تعادل ستاره زمانی بدست می‌آید که دو نیروی همجوشی (رو به بیرون) و گرانش (رو به درون) با هم برابر باشند اما هنگامی که یک ستاره به اواخر عمر خود می‌رسد و همجوشی آن دچار تغییراتی می‌شود روندی پیش می‌آید که گاهی همجوشی نیروی بیشتری وارد می‌کند و ستاره بزرگ و پرنور می‌شود و گاهی گرانش غلبه کرده و ستاره کوچک و کم‌نور می‌شود به این ستارگان ستارگان متغیر می‌گویند که آن‌ها دارای انواع زیادی هستند مانند متغیر دلتا قیفاووسی، متغیر دلتا سپری، متغیر آرآر شلیاقی، متغیر متغیر میرا و متغیر نامنظم

رده‌بندی ستارگان
دمای سطحی برای
کلاس‌های مختلفی از ستارگان[۱۶]
کلاس دما ستاره نمونه
O ۳۳٬۰۰۰ K یا بیشتر زتا مارافسای
B ۱۰٬۵۰۰–۳۰٬۰۰۰ K پای شکارچی
A ۷٬۵۰۰–۱۰٬۰۰۰ K کرکس پرنده
F ۶٬۰۰۰–۷٬۲۰۰ K شعرای شامی
G ۵٬۵۰۰–۶٬۰۰۰ K خورشید
K ۴٬۰۰۰–۵٬۲۵۰ K اپسیلون هندی
M ۲٬۶۰۰–۳٬۸۵۰ K پروکسیما قنطورس
نوشتار اصلی: رده‌بندی ستارگان
ستارگان بر اساس رنگ (که ناشی از دمای سطحی است) به دسته‌های O, B, A, F, G, K, M تقسیم می‌شوند.

نوع
سوخت دمای سطح
(میلیون کلوین) چگالی
(kg/cm۳) مدت زمان سوزاندن
(سال)
H ۳۷ ۰٫۰۰۴۵ ۸٫۱ میلیون
He ۱۸۸ ۰٫۹۷ ۱٫۲ میلیون
C ۸۷۰ ۱۷۰ ۹۷۶
Ne ۱٬۵۷۰ ۳٬۱۰۰ ۰٫۶
O ۱٬۹۸۰ ۵٬۵۵۰ ۱٫۲۵
S/Si ۳٬۳۴۰ ۳۳٬۴۰۰ ۰٫۰۳۱۵[۱۵]

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

تجمع ستارگان
به گروهی از ستارگان که با نیروی گرانش به هم پیوستگی داشته باشند خوشه ستاره‌ای می‌گویند که در دو دسته خوشه ستاره‌ای باز و خوشه ستاره‌ای کروی تقسیم می‌شوند. خوشه‌های ستاره‌ای کروی در مرکز کهکشان‌ها یافت می‌شوند و معمولاً عمر بسیار بیشتری دارند. اما اگر فقط دو ستاره در کنار هم باشند به آن ستاره دوتایی گفته می‌شود.

نظر پیشنیان
ابن سینا ستاره را چنین تعریف می‌کند: جسمی است بسیط، کروی که جایگاه طبیعی آن در فلک است. روشنی می‌بخشد و قابل بی تربیتی و فساد نیست. بر فراز مرکز، بی‌آنکه بر آن احاطه داشته باشد در حرکت است.[۱۷]

ستاره‌ها و سوخت جریان در مرکز کهکشان راه شیری
یک جریان خروجی بسیار بزرگ از ذرات شارژ شده که به شکل یک آبفشان است، در مرکز کهکشان راه شیری کشف گردید. این جریان خروجی به کشیدگی و درازای ۵۰٬۰۰۰ سال نوری از صفحه کهکشانی است. محققین بر این باورند که سوخت و انرژِی این جریان شدید ذرات، از شکل‌گیری ستاره‌ها تأمین می‌شود.

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

سیاره

مقایسه اندازه‌های اجسام در اندازه سیاره‌ای:
ردیف بالا: اورانوس و نپتون؛
ردیف دوم: زمین، کوتوله سفید سیریوس بی، ونوس;
ردیف پایینی (که در تصویر پایین بزرگتر شده‌اند)—بالا: مریخ و مشتری؛
پایین: ماه، سیاره‌های کوتوله پلوتون و هائومیا
سیاره یک جرم آسمانی است که در حرکتی مداری به دور یک ستاره یا بقایای ستاره‌ای می‌گردد و دارای شرایط زیر است:

• جرم آن به اندازه‌ای هست که تحت تأثیر نیروی گرانش خود گِرد شود.
• جرم آن آنقدر زیاد نیست که سبب همجوشی هسته‌ای شود.
• همسایگی خود را از سیارک‌ها پاکسازی کرده‌باشد.[a][۱][۲]
• می‌تواند گازی یا سنگی باشد.

سیاره واژه‌ای کهن است که با تاریخ، علم، افسانه‌شناسی و دین گره خورده‌است. در آغاز، سیارات در بسیاری از فرهنگ‌ها، به عنوان موجودیت‌هایی خدایی یا فرستادگان خدایان پنداشته می‌شدند. با پیشرفت دانش علمی، درک انسان از سیارات دگرگون گشت. در سال ۲۰۰۶ اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی تعریف توافق‌شده‌ای برای سیاره اعلام نمود. این تعریف کمی بحث‌انگیز است زیرا بسیاری از اجسام با جرمی در حد سیاره را بر پایه داشتن یا نداشتن حرکت مداری، شامل نمی‌شود. اگر چه هشت تا از سیارات که پیش از سال ۱۹۵۰ کشف شده‌اند، همچنان در این تعریف جدید نیز سیاره محسوب می‌شوند، برخی از اجرام آسمانی همچون سرس، پالاس، جونو و پلوتون (نخستین جسم فرا نپتونی کشف‌شده) که زمانی توسط جامعه علمی به عنوان سیاره شناخته می‌شدند، دیگر سیاره محسوب نمی‌شوند.

بطلمیوس گمان می‌کرد که سیارات در حرکت‌هایی در فلک‌های حامل و تدویر به دور زمین می‌گردند. اگرچه ایده گردش سیارات به دور خورشید بارها پیشنهاد شده‌بود، اما تا قرن هفدهم طول کشید تا این نظریه توسط مشاهدات نجومی تلسکوپی انجام‌شده توسط گالیلئو گالیله تأیید شود. یوهانس کپلر با بررسی دقیق داده‌های مشاهدات، دریافت که مدار سیارات دایره‌ای نیستند، بلکه بیضوی هستند. با پیشرفت ابزارهای رصد، ستاره‌شناسان مشاهده نمودند که دیگر سیارات نیز مانند زمین دور محورهای مایلی می‌چرخند و دارای ویژگی‌هایی همچون کلاهک‌های یخی و فصول مختلف هستند. از زمان برآمدن عصر فضا، مشاهدات نزدیک توسط کاوشگرهای فضایی نشان داده‌است که زمین و سیارات دیگر در ویژگی‌هایی همچون آتشفشان‌ها، توفندها، زمین‌ساخت‌ها و حتی هیدرولوژی، مشترکند.

سیارات عموماً به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: غول‌های گازی پرچگالی و کم چگالی و سیاره‌های کوچکتر زمین‌سان سنگی. بنا بر تعاریف اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی، هشت سیاره در سامانه خورشیدی (منظومه شمسی) وجود دارند. به ترتیب افزایش فاصله از خورشید، چهار سیاره سنگی تیر، ناهید (آناهیتا)، زمین و بهرام قرارگرفته‌اند و پس از آن‌ها چهار غول گازی مشتری، کیوان، اورانوس و نپتون قرار گرفته‌اند. شش سیاره از این هشت سیاره، یک یا چند قمر طبیعی دارند که به دور آن‌ها می‌گردند.

بیش از هزار سیاره در اطراف ستارگان (سیارات برون‌خورشیدی یا برون‌سیاره‌ها) دیگر در کهکشان راه شیری کشف شده‌اند: تا تاریخ اول مه ۲۰۱۴، ۱۷۸۶ سیاره برون‌خورشیدی در ۱۱۰۶ سامانه سیاره‌ای (که ۴۶۰ تا از آن‌ها سامانه‌های چندسیاره‌ای هستند) کشف شده که اندازه‌های آن‌ها از سیاراتی در اندازه زمین تا غول‌های گازی بزرگتر از مشتری متغیر است.[۳] در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۱ تیم تلسکوپ فضایی کپلر، کشف نخستین سیاره‌های زمین‌سان (سنگی) برون‌خورشیدی را گزارش داد، کپلر-۲۰ای[۴] و کپلر-۲۰اف[۵] که به دور ستاره خورشیدسان کپلر-۲۰ می‌گردند.[۶][۷][۸] مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۲، با بررسی ریزهمگرایی گرانشی تخمین زد که به ازای هر ستاره در کهکشان راه شیری تقریباً ۱٫۶ سیاره وجود دارند.[۹] گمان می‌رود که یکی از هر پنج ستاره خورشیدسان ، سیاره زمین‌سانی[c] در ناحیه قابل سکونت[d] خود دارد

محتویات

• ۱ واژه‌شناسی
• ۲ تاریخچه
  
  • ۲.۱ تمدن بابل
  • ۲.۲ اخترشناسی یونانی-رومی
  • ۲.۳ هند
  • ۲.۴ اخترشناسی دوران اسلامی
  • ۲.۵ رنسانس اروپایی
  • ۲.۶ قرن نوزدهم
  • ۲.۷ قرن بیستم
  • ۲.۸ قرن بیست و یکم
  • ۲.۹ تعریف سیاره فراخورشیدی
  • ۲.۱۰ تعریف ۲۰۰۶
  • ۲.۱۱ اجسامی که پیشتر سیاره پنداشته می‌شدند
• ۳ افسانه‌شناسی و نام‌گذاری
• ۴ چرا سیارات از مدار خود بیرون نمی‌افتند
• ۵ آداب و رسوم مردم با سیارات
• ۶ پیدایش سیاره‌ها
• ۷ منظومه شمسی
  
  • ۷.۱ ویژگی‌های سیاره‌ها
• ۸ سیارات فراخورشیدی
• ۹ اجسام سیاره-جرم
  
  • ۹.۱ سیاره‌های سرگردان
  • ۹.۲ کوتوله‌های نیمه‌قهوه‌ای
  • ۹.۳ ستارگان پیشین
  • ۹.۴ سیاره‌های قمری و سیاره‌های کمربندی
• ۱۰ ویژگی‌ها
  
  • ۱۰.۱ ویژگی‌های پویا
    • ۱۰.۱.۱ مدار
    • ۱۰.۱.۲ انحراف محوری
    • ۱۰.۱.۳ چرخش
    • ۱۰.۱.۴ پاکسازی مدار
  • ۱۰.۲ ویژگی‌های فیزیکی
    • ۱۰.۲.۱ جرم
    • ۱۰.۲.۲ ناهمگنی درونی
    • ۱۰.۲.۳ اتمسفر
    • ۱۰.۲.۴ مگنتوسفر
  • ۱۰.۳ ویژگی‌های ثانویه
• ۱۱ جستارهای وابسته
• ۱۲ پیوند به بیرون
• ۱۳ یادداشت‌ها
• ۱۴ منابع

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

واژه‌شناسی
سیاره در زبان انگلیسی Planet خوانده می‌شود که برگرفته از واژه ἀστὴρ πλανήτης (اَستِر پِلانِتِس) در یونان باستان می‌باشد. ریشه واژه ἀστὴρ(اَستِر) معادل واژه «ستاره» در فارسی است و هر دو واژه ایرانی و یونانی برگرفته از واژه h₂stḗr* در زبان نیا-هندواروپایی هستند. واژه πλανήτης(پِلانِتِس) نیز به معنی «گردان» است و در نتیجه ἀστὴρ πλανήτης به معنی ستاره گردان می‌باشد. واژه سیاره نیز واژه‌ای با ریشه عربی و به معنی «راه‌پیما» می‌باشد که توسط ستاره‌شناسان اسلامی سده نخستین به‌کارگرفته شد و به نظر می‌رسد که ترجمه‌ای برای واژه πλανήτης(پِلانِتِس) یونانی باشد. در واژه‌نامه‌های آنندراج، برهان قاطع و جهانگیری، از واژه کهن «هرپاسب» نیز به معنی سیاره یاد شده‌است.[۱۰] همچنین در متون زرتشتی کهن از واژه «اَباختَر» نیز برای اشاره به سیارات استفاده شده‌است.

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

تاریخچه
اطلاعات بیشتر: تاریخ اخترشناسی و تعریف سیاره
نوشتار(های) وابسته: گاه‌شمار اخترشناسی منظومه خورشیدی

نسخه چاپی یک مدل کیهان‌شناسی زمین مرکزی از «کیهان‌نگاری» ، انتورپ، ۱۵۳۹
ایده سیارات در طول تاریخ تکامل یافته‌است، از ستارگان گردان الهی در عهد باستان تا اجسام زمین‌وار عصر دانش. مفهوم آن گسترش یافته تا دنیاهایی نه تنها در منظومه خورشیدی بلکه در صدها منظومه فراخورشیدی دیگر را نیز دربرگیرد. ابهامات نهفته در تعریف سیاره، بحثهای علمی بسیاری را برانگیخته است.

پنج سیاره سنتی قابل دیدن با چشم غیر مسلح از دوران باستان شناخته‌شده بودند و تأثیرات ب*ر*جسته‌ای بر افسانه‌شناسی، کیهان‌شناسی دینی و اخترشناسی باستانی گذارده‌اند. در دوران باستان اخترشناسان متوجه شدند که برخی از نورها نسبت به دیگر نورها در پهنه آسمان حرکت می‌کنند. یونانیان باستان این نورها را «ستاره گردان» (به یونانی باستان: πλάνητες ἀστέρες(پِلانِتِس اَستِرِس)) یا به اختصار «گردان‌ها» (به یونانی باستان: πλανῆται(پِلانِتای)) نام نهادند[۱۲] که واژه معادل انگلیسی سیاره، یعنی Planet، از آن مشتق شده‌است.[۱۳][۱۴] در یونان باستان، چین باستان، بابل و در واقع همه تمدنهای پیش-مدرن،[۱۵][۱۶] این باور مورد پذیرش عمومی قرارگرفته بود که زمین مرکز جهان است و همه سیارات به دور زمین می‌گردند. دلیل این برداشت آن بود که مشاهده می‌شد ستارگان هر روز یکبار به دور زمین می‌چرخیدند[۱۷] و ظاهراً درک عمومی بر آن بوده‌است که زمین ثابت و پایدار است و همواره در سکون می‌ماند.

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[atena.vd]

تمدن بابل
نوشتار اصلی: اخترشناسی بابلی
نخستین تمدن شناخته‌شده‌ای که نظریه‌ای کاربردی در مورد سیارات داشتند، بابلی‌ها بودند که در هزاره‌های نخست و دوم قبل از میلاد در منطقه میان‌رودان (بین‌النهرین) زندگی می‌کردند؛ کهن‌ترین متن اخترشناسی سیاره‌ای به جای مانده، لوحی بابلی به نام لوح ناهید آمی‌سادوکا است که امروزه یک کپی گرفته شده در قرن هفتم پیش از میلاد آن در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود. این لوح شامل لیستی از مشاهدات مربوط به حرکت سیاره ناهید است که احتمالاً تاریخ آن به هزاره دوم پیش از میلاد می‌رسد.[۱۸] مول آپین (به انگلیسی: MUL.APIN) یک جفت لوح به خط میخی مربوط به قرن هفتم پیش از میلاد هستند که حرکات خورشید، ماه و سیارات را در یک دوره یک ساله ترسیم می‌کند.[۱۹] اختربین‌های بابلی نیز آنچه را که بعدها اختربینی غربی شد، پایه‌ریزی کردند.[۲۰] انیما آنو انلیل که در دوره نوآشوری در قرن هفتم پیش از میلاد[۲۱] نوشته شده‌است دربرگیرنده لیستی از طالع‌ها و روابط آن‌ها با پدیده‌های آسمانی مانند حرکت سیارات است.[۲۲][۲۳] زهره، تیر و سه سیاره بیرونی بهرام، مشتری و کیوان توسط بابلی‌ها شناخته‌شده بودند. این سیارات تا پیش از اختراع تلسکوپ در اوایل دوران مدرن تنها سیاره‌های شناخته‌شده باقی ماندند.[۲۴]

اخترشناسی یونانی-رومی
نوشتار(های) وابسته: اخترشناسی یونان باستان
هفت کره سیاره‌ای بطلمیوس
۱
ماه

۲
تیر

۳
زهره

۴
خورشید

۵
بهرام

۶
مشتری

۷
کیوان

یونانیان باستان در ابتدا به اندازه بابلیان به سیارات ارج ننهادند. فیثاغوری‌ها در قرن ششم و پنجم پیش از میلاد نظریهٔ سیاره‌ای مجزایی برای خود داشتند، که متشکل از زمین، خورشید، ماه و سیاراتی بود که به دور یک آتش مرکزی واقع در مرکز جهان در گردش هستند. گفته می‌شود که فیثاغورث یا پارمنیدس نخستین فردی بود که دریافت ستارهٔ عصر(هسپروس) و ستارهٔ صبح(فسفروس) یکی هستند(آفرودیته که متناظری یونانی برای ونوس رومی است).[۲۵] در قرن سوم پیش از میلاد، آریستارخوس ساموسی یک سامانه خورشید مرکزی پیشنهاد نمود که مطابق آن، زمین و سایر سیارات به دور خورشید می‌گشتند، هرچند که نظریه زمین مرکزی همچنان تا قبل از انقلاب علمی، نظریه پیشتاز بود.

در قرن نخست پیش از میلاد، در دوران هلنیستی، یونانی‌ها شروع به ایجاد طرحهای ریاضی خود برای پیش‌بینی موقعیت سیارات نمودند. این طرحها بر خلاف طرحهای محاسباتی بابلی‌ها بیشتر بر پایه هندسه بنا شده بودند در نهایت نظریات بابلی‌ها در سایه جامعیت و پیچیدگی این نظریات قرار گرفتند. این نظریات در قرن دوم عصر حاضر کتب المجسطی نوشته بطلمیوس به اوج می‌رسد. نفوذ مدل بطلمیوس به اندازه‌ای بود که جایگزین تمام نظریات پیشین شد و به مدت ۱۳ قرن به عنوان کتاب مرجع جامع اخترشناسی در دنیای غرب باقی ماند.[۱۸][۲۶] برای یونانی‌ها و رومی‌ها هفت سیاره شناخته‌شده وجود داشت که همگی بر اساس قواعد پیچیده‌ای که بطلمیوس طراحی کرده بود، به دور زمین می‌چرخیدند. این سیارات به ترتیب فاصله از زمین (ترتیب بطلمیوسی) عبارت بودند از: ماه، تیر، زهره، خورشید، بهرام، مشتری و کیوان.

انجمن رمان نویسی

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان