حقوق تعارض چند قانون ملی در مورد ازدواج و طلاق

[MAHDIS]

حقوق موضوعه ایران احوال شخصیه افراد را تابع قانون دولت متبوع آنها قرار داده است. در این مقاله كه زیر عنوان «تعارض چند قانون ملّی در مورد ازدواج و طلاق» سامان یافته علل به وجود آمدن تعارض بین چند قانون ملّی، مورد بررسی قرار گرفته و راه حلّ تعارض‌ها نیز ارائه گردیده است.
در مورد احوال شخصیه افراد، در حقوق بین الملل خصوصی كشورها دو راه حلّ متفاوت پیش بینی شده است.
در پاره‏ای از كشورها قاعده پذیرفته شده آن است كه احوال شخصیه افراد اصولاً تابع قانون دولت متبوع آنهاست و در برخی دیگر از كشورها قاعده اعمال قانون اقامتگاه نسبت به احوال شخصیه افراد مورد قبول واقع شده است.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

تعارض چند قانون ملی، در دادگاههای كشورهایی مطرح می‏شود كه احوال شخصیه افراد را تابع قانون ملّی (یا قانون دولت متبوع شخص) می‏دانند، همچنان كه مسأله تعارض تابعیت‏ها نیز كه حلّ آن مقدم بر حلّ مسأله تعارض چند قانون ملّی است، در دادگاههای چنین كشورهایی قابل طرح است. تأثیر تابعیت در ازدواج و تأثیر ازدواج در تابعیت نیز در كشورهایی مطرح می‏شود كه احوال شخصیه افراد تابع قانون دولت متبوع آنهاست. حقوق موضوعه ایران احوال شخصیه افراد را تابع قانون دولت متبوع آنها قرار داده است. در این مقاله كه زیر عنوان «تعارض چند قانون ملّی در مورد ازدواج و طلاق» سامان یافته علل به وجود آمدن تعارض بین چند قانون ملّی، مورد بررسی قرار گرفته و راه حلّ تعارضها نیز ارائه گردیده است.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

●مقدمه
در مورد احوال شخصیه، یعنی وضعیت (Elat) و اهلیت (Capaeite) افراد، دو راه حل متفاوت، در حقوق بین الملل خصوصی كشورها، پیش بینی شده است. در حقوق موضوعه بعضی كشورها قاعده‏ای پذیرفته شده كه به موجب آن احوال شخصیه افراد اصولاً تابع قانون دولت متبوع آنهاست؛ (مواد ۶ و ۷ قانون مدنی ایران و ماده ۳ قانون مدنی فرانسه) ولی در كشورهای وابسته به نظام انگلیسی - آمریكایی قاعده اعمال قانون اقامتگاه، نسبت به احوال شخصیه افراد، مورد قبول واقع شده است.
بی آن كه دلایل ترجیح یكی از دو قاعده بر دیگری مورد بررسی قرار گیرد، صرفا یادآور، می‏شود كه در صورت قبول قاعده اعمال قانون اقامتگاه مسأله تعارض چند قانون ملّی نسبت به احوال شخصیه مطرح نمی‏شود؛ چرا كه، در روابط شخصی و خانوادگی بر فرض كه طرفین ر*اب*طه (مثلاً زن و شوهر یا پدر و مادر و فرزندان) تابعیتهای متفاوت داشته باشند با رجوع به قانون اقامتگاه تكلیف مسأله روشن می‏شود. اما در صورت قبول قاعده اعمال قانون ملّی یا قانون دولت متبوع شخص) این پرسش مطرح می‏شود كه در صورت اختلاف تابعیت، در روابط شخصی و خانوادگی كدام قانون ملّی را باید واجد صلاحیت دانست.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

تعارض چند قانون ملی در دادگاههای كشورهایی مطرح می‏شود كه احوال شخصیه افراد را، تابع قانون ملی می‏دانند، همچنان كه مسأله تعارض تابعیتها (یا تعارض قوانین تابعیت) نیز كه حل آن مقدم بر حل مسأله تعارض چند قانون ملی است، در دادگاههای چنین كشورهایی قابل طرح است؛ زیرا در نظام انگلیسی - آمریكایی دادگاهها باید، ابتدا مصادیق احوال شخصیه را تشخیص دهند تا در صورتی كه موضوع را، داخل در دسته احوال شخصیه دانستند، قانون اقامتگاه را در مورد آن اجرا كنند.
بنابراین دادگاههای كشورهای وابسته به نظام انگلیسی - آمریكایی، در مسایل مربوط به احوال شخصیه، نه با تعارض تابعیتها، یعنی پدیده تابعیت مضاعف و فقدان تابعیت (یا بی تابعیتی)، مواجه‏اند و نه با تعارض چند قانون ملی، در مورد احوال شخصیه.
از آن جا كه ایران جزء كشورهایی است كه احوال شخصیه افراد را، تابع قانون دولت متبوع آنها می‏داند، باید در یك بخش، علل بوجود آمدن تعارض بین چند قانون ملی، مورد بررسی قرار گیرد و در بخشی دیگر راه حل تعارضها مطالعه و بررسی شود.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

●بخش نخست: علل تعارض چند قانون ملّی
تعارض چند قانون ملی، گاه معلول تابعیت مضاعف است (اعم از این كه به صورت تابعیت مضاعف اصلی باشد یا اكتسابی). زمانی هم تعارض چند قانون ملی در اثر تغییر تابعیت یكی از اعضای خانواده است كه وحدت تابعیت در كانون خانواده را از بین می‏برد. گاهی نیز این تعارض معلول اعمال تابعیت سرزمینی است و آن در موردی است كه طفلی در خارج از قلمرو و دولت متبوع والدین متولد می‏شود. مورد دیگر ازدواج مختلط(۲) است، كه در نتیجه آن زن و مردی كه تابعیتهای متفاوت دارند، پس از ازدواج نیز، هر كدام تابعیتهای خود را حفظ می‏كنند و خانواده‏ای تشكیل می‏شود كه وحدت تابعیت در كانون آن حكمفرما نیست.

●بند نخست: تابعیت مضاعف
تابعیت مضاعف گاهی در زمان تولد بوجود می‏آید و گاهی دیگر بعد از تولد حادث می‏شود. تابعیت مضاعف تولدی (یا اصلی) در اثر تعارض تابعیت نَسَبی (یا سیستم خون) با تابعیت سرزمینی (یا سیستم خاك) و یا تعارض دو تابعیت نسبی (یا دو سیستم خون) پیدا می‏شود.
تابعیت مضاعف بعد از تولد (یا اكتسابی نیز، در اثر تحصیل تابعیت جدید با حفظ تابعیت سابق یا در اثر ازدواج مختلط و یا در اثر تغییر تابعیت شوهر یا پدر، بوجود می‏آید.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

الف: تابعیت مضاعف تولدی
۱ـ تعارض تابعیت نسبی ایرانی با تابعیت سرزمینی خارجی: به عنوان مثال اگر از پدر و مادر ایرانی كه در كانادا اقامت دارند، طفلی در آنجا بوجود آید، آن طفل مطابق قانون كانادا، كه در این مورد تابعیت سرزمینی را اجرا می‏كند، كانادایی و از نظر قانون ایران، كه تابعیت نسبی را اعمال می‏كند (بند ۲ ماده ۹۷۶ قانون مدنی) ایرانی محسوب است.(۳) بنابراین طفل مزبور دارای تابعیت مضاعف می‏شود.
۲ـ تعارض تابعیت سرزمینی ایرانی با تابعیت نسبی خارجی: به عنوان مثال هر گاه از پدر و مادر ایتالیایی كه یكی از آنها در ایران متولد شده، فرزندی در ایران به وجود آید، آن فرزند موافق قانون ایتالیا كه در این مورد تابعیت نسبی را اعمال می‏كند، ایتالیایی و مطابق قانون ایران، كه در این مورد تابعیت سرزمینی را اجرا می‏كند، ایرانی محسوب می‏شود. بنابراین، فرزند مزبور دارای دو تابعیت می‏شود، هم تابع دولت ایتالیاست و هم تابعیت دولت ایران را دارد.
۳ـ تعارض دو تابعیت نسبی: از آن جایی كه تابعیت نسبی یا سیستم خون، در بعضی كشورها، فقط از طریق نسب پدری پذیرفته شده است، (بند ۲ ماده ۹۷۶ قانون مدنی ایران نسب مادری را به هیچ وجه لحاظ نكرده است) و حال آن كه در بعضی كشورهای دیگر نسب پدری و مادری هر دو لحاظ گردیده است؛ بنابراین اتفاق می‏افتد كه در اثر اختلاف تابعیت والدین، طفل دارای تابعیت مضاعف می‏شود. مثلاً هر گاه از پدر ایرانی و مادر فرانسوی طفلی به وجود آید، آن طفل از نظر قانون ایران كه در این مورد تابعیت نسبی را از راه نسب پدری به مورد اجرا می‏گذارد، ایرانی و از نظر قانون فرانسه نیز كه در این مورد تابعیت نسبی را از طریق نسب مادری اعمال می‏كند، فرانسوی محسوب می‏شود.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

ب: تابعیت مضاعف بعد از تولد
۱ـ تحصیل تابعیت جدید با حفظ تابعیت سابق: گاهی اتفاق می‏افتد كه در اثر ناهماهنگی قوانین تابعیت كشورها، افراد موفق می‏شوند با حفظ تابعیت سابق تابعیت جدیدی به دست آورند. مانند موردی كه اتباع ایران بدون رعایت شرایط ترك تابعیت ایران (مانند شرط انجام خدمت تحت السلاح یا شرط رسیدن به سن بیست و پنج سال تمام) تابعیت دولتهای خارجی را قبول كنند.(۴)
۲ـ ازدواج: گاهی نیز در اثر ازدواج مختلط (یا آمیخته)، یعنی ازدواج بین زن و مردی كه تبعه یك دولت نیستند، زن دارای دو تابعیت می‏شود. علت بوجود آمدن این تابعیت مضاعف آن است كه بین طریقه وحدت تابعیت زوجین كه ممكن است توسط قانون دولت متبوع شوهر پذیرفته شده باشد و طریقه استقلال مطلق تابعیت زوجین كه ممكن است توسط قانون دولت متبوع زن اعمال گردد، تعارض پیدا می‏شود كه در نتیجه آن زن دارای تابعیت مضاعف می‏شود.
به عنوان مثال هر گاه یك زن انگلیسی با مرد ایرانی ازدواج كند، زن دارای دو تابعیت می‏شود؛ زیرا زن مزبور، از یك طرف به موجب بند ۶ ماده ۹۷۶ قانون مدنی ایران، ایرانی محسوب می‏شود(۵) (طریقه وحدت تابعیت زوجین) و از طرف دیگر مطابق قانون انگلیس كه تابعیت انگلیسی را برای او محفوظ می‏دارد (طریقه استقلال تابعیت زوجین)، تابعیت انگلیسی دارد.
۳ـ تغییر تابعیت شوهر و یا پدر: نظر به این كه ترك تابعیت شوهر و یا پدر نسبت به زن و فرزندان، فاقد اثر تبعی است(۶) و حال آن كه تحصیل تابعیت شوهر و یا پدر، نسبت به زن و فرزندان صغیر، دارای اثر تبعی است؛(۷) بنابراین اتفاق می‏افتد كه در اثر تبدیل تابعیت شوهر یا پدر، زن و فرزندان صغیر او دارای تابعیت مضاعف می‏شوند. چنانكه در مورد فردی از اتباع خارجی كه تابعیت ایران را تحصیل می‏كند، زن و فرزندان صغیر او از یك طرف به اقتضای ماده ۹۸۴ قانون مدنی ایران، تبعه دولت ایران شناخته می‏شوند(۸) و از طرف دیگر مطابق مقررات قانون تابعیت خارجی (كه نوعا حكمی شبیه قسمت اخیر بند ۳ ماده ۹۸۸ قانون مدنی ایران را دارد) تابعیت مملكت سابق شوهر و یا پدر برای آنها محفوظ می‏ماند.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

●بند دوم: تغییر تابعیت یكی از اعضای خانواده
تغییر تابعیت یكی از اعضای خانواده گاه به صورت تغییر تابعیت یكی از زوجین جلوه گر می‏شود و گاهی دیگر به واسطه آن است كه پدر یا فرزند تابعیت خود را تغییر می‏دهد. در صورت نخست تعارض چند قانون ملی، در روابط زوجین حادث می‏شود و در صورت دوم تعارض قوانین ملی در روابط پدر و مادر و فرزندان به وجود می‏آید.
الف: تغییر تابعیت یكی از زوجین
۱ـ تغییر تابعیت شوهر: مطابق بند ۲ ماده ۱۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر «احدی را نمی‏توان خودسرانه از تابعیت خود یا از حق تغییر تابعیت محروم كرد.»(۹) اصل چهل و یكم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «تابعیت كشور ایران حق مسلم هر فرد ایرانی است و دولت نمی‏تواند از هیچ ایرانی، سلب تابعیت كند، مگر به درخواست خود او یا در صورتی كه به تابعیت كشور دیگری در آید.»بنابراین هر فرد ایرانی، اعم از این كه دارای همسر باشد یا نه، حق دارد تقاضای خروج از تابعیت ایران را بنماید. چنانكه قبلاً اشاره شد، ترك تابعیت ایران نسبت به افراد خانواده، اثر تبعی ندارد، نتیجه آن كه هر گاه فردی از اتباع ایران ترك تابعیت كند ترك تابعیت او شامل همسرش نمی‏شود، مگر آن كه درخواست كننده ترك تابعیت آن را تقاضا نماید و اجازه هیأت وزیران شامل زن هم باشد. از این رو ممكن است شوهر در اثر ترك تابعیت ایران، تابعیت یك كشور خارجی را تحصیل كند، در حالی كه زن او همچنان تابعیت ایرانی را حفظ كرده باشد. بند ۳ ماده ۹۸۸ قانون مدنی كه مربوط به شرایط ترك تابعیت اتباع ایران است، در این مورد مقرر می‏دارد: «۳ـ... زوجه و اطفال كسی كه بر طبق این ماده ترك تابعیت می‏نماید... از تبعیت ایرانی خارج نمی‏گردند مگر این كه اجازه هیأت وزراء شامل آنها هم باشد.»

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

۲ـ تغییر تابعیت زن: اگر چه در قانون اساسی ایران، تفاوتی میان زن و مرد، در ترك تابعیت ایران مشاهده نمی‏شود (اصل چهل و یكم قانون اساسی) ولی در مورد این كه زن ایرانی شوهردار بتواند جدای از شوهر ایرانی خود ترك تابعیت كند تردید وجود دارد. چرا كه، از یك طرف ماده ۹۸۸ قانون مدنی درباره اثر ترك تابعیت زن ایرانی شوهر دار ساكت است و حال آن كه در ماده مزبور نحوه تأثیر ترك تابعیت ایرانی شوهر و یا پدر در تابعیت زن و فرزندان او بیان شده است. و از طرف دیگر تبصره ب ماده ۹۸۸ قانون مدنی تنها از تأثیر ترك تابعیت زن ایرانی بی شوهر در تابعیت فرزندان او سخن می‏گوید.(۱۰)
ممكن است گفته شود كه چون زن ایرانی شوهردار حتی با اجازه شوهر هم نمی‏تواند به تنهایی ترك تابعیت كند، بنابراین تغییر تابعیت زن ایرانی جدای از شوهر در حقوق ایران مصداقی ندارد، این قول صحیح نیست؛ زیرا زن خارجی كه در اثر پذیرش تابعیت ایران از سوی شوهر به تابعیت ایران پذیرفته می‏شود، حق دارد، مستقل از شوهر ایرانی تابعیت ایرانی خود را تغییر دهد و تابعیت پیشین شوهر را قبول كند.(۱۱)

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

●ب: تغییر تابعیت پدر یا فرزند
۱ـ تغییر تابعیت پدر: اگر پذیرش به تابعیت ایران سبب تغییر تابعیت خارجی فرزند صغیر شخص پذیرفته شده می‏گردد، ولی ترك تابعیت ایران، سبب تغییر تابعیت ایرانی فرزند شخصی كه در خواست ترك تابعیت ایران كرد، نمی‏گردد، مگر آن كه در تقاضانامه ترك تابعیت پدر، ترك تابعیت فرزند نیز درخواست شده باشد و اجازه هیأت وزیران شامل فرزند ترك كننده تابعیت ایران باشد.(۱۲) بنابراین در موردی كه فردی از اتباع ایران ترك تابعیت می‏كند و اجازه هیأت وزیران شامل فرزند او نباشد، پدر و فرزند، تابعیتهای متفاوت پیدا می‏كنند؛ چرا كه پدر از تابعیت ایران خارج می‏شود، در حالی كه فرزند او دارای تابعیت ایرانی است. چنانكه قسمت اخیر بند سوم از ماده ۹۸۸ قانون مدنی می‏گوید: «... اطفال كسی بر طبق این ماده ترك تابعیت می‏نمایند اعم از اینكه اطفال مزبور صغیر یا كبیر باشند از تبعیت ایرانی خارج نمی‏گردند مگر این كه اجازه هیأت وزراء شامل آنها هم باشد.»

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان