رمز موفقیت انسانهای خردمند ایجاد ارتباط و همکاری انعطافپذیر آنها با یکدیگر است. این ویژگی ما را ارباب دنیا کرده است. ولی در عین حال ما را برای بقای خودمان به شبکههایی از همکاری وابسته کرده است. این پروسه در طول هزارهی اخیر شتاب گرفته و به حدی رسیده که دیگر برای بقایمان به چیزهایی نیاز داریم که توسط غریبهها تولید شدهاند. نمیدانم غذایی را که میخورم، چطور تولید کنم، نمیدانم لباسهایی را که میپوشم، چطور بدوزم. و نمیدانم خانهای را که در آن زندگی میکنم، چطور بسازم. کتابهای تاریخی مینویسم و برای آن دستمزد دریافت میکنم و ۹۹ درصد چیزهایی را که نیاز دارم از غریبهها میخرم. اصلاً جای تعجب ندارد که حجم مغز انسان خردمند در طول ده هزار سال گذشته کاهش پیدا کرده است.
با توجه به پیشرفتهای فعلی در حوزهی فناوری، به نظر میرسد که انسانها در طول یک یا دو قرن منقرض میشوند. فکر نمیکنم در یک فاجعهی زیست بومی یا اتمی نابود شویم، بلکه فکر میکنم خودمان را به چیزی کاملاً متفاوت تبدیل خواهیم کرد. انسان ها در حال کسب قابلیتهایی هستند که پیش از این تصور میشد تواناییهایی الهی یا ماورایی باشند. انسان ها شاید به زودی بتوانند جاودان شوند، موجودات زنده خلق کنند، در واقعیتهای مجازی به وسیلهی ذهنشان گشت و گذار کنند و به دلخواه خود، جسم یا ذهنشان را تغییر دهند. شگفت انگیزترین مسئله دربارهی آینده، سفینهی فضایی نیست بلکه موجودی است که آن را میراند. این مسئله، فرصتهایی بزرگ و خطراتی جدید ترسناک را ایجاد میکند. اهمیتی ندارد که در این زمینه مثبت نگر یا منفی نگر باشیم. باید متوجه شویم که این اتفاقات در حال وقوع هستند علمی هستند و نه علمی تخیلی و زمان آن فرا رسیده که در این باره جدی بیاندیشیم.
آیا اکنون خوشبختتریم؟ آیا از ثروتی که بشر در طی پنج قرن اخیر به دست آورده است میتواند به خرسندی جدیدی تعبیر شود؟ آیا کشف منابع بیپایان انرژی ذخایر بیپایانی از نعمتها را به روی ما گشوده است؟ عقبتر برویم و ببینیم آیا هفتاد و چند هزاره پرآشوب پس از انقلاب شناختی دنیا را مکان بهتری برای زندگی کرده است؟ آیا مرحوم نیل آرمسترانگ که جای پایش بر کره عاری از باد ما سالم مانده است، از شکارگر خوارکجوی بینام و نشانی که ۳۰هزار سال قبل اثر دستش را بر روی دیواری در غار شووه باقی گذاشت سعادتمندتر بود؟ اگر نبود پس فایده به وجود آمدن کشاورزی و شهرها و خط و سکه و امپراتوریها و علم و صنعت چه بود؟