طوایف ترکمن
از طوایف ترکمن، می‌توان « چاودر، چاودار یا چودیرها» را نام برد. آنان بین مناطق منقشلاق قزاقستان و خیوه ازبکستان شهری با حکایت از برهه شکوهمند ایرانیان، زندگی می‌کردند. همچنین می‌توان از تیره‌های آنان به ابدال، قره چادر، اسنلو، شیخ و … اشاره داشت. البته طایفه پرجمعیت « اُرساری»، به علت ن*زد*یک*ی مقر آن به ساحل چپ آمودریا به « ل*ب آب ترکمن» معروف بودند. راستی از تیره‌های آن می‌توان قارا، آلاچا و …را نام برد. همچنین یمرلی‌ها از ترکمن‌هایی، جانب شرقی آمودریا بودند. اما «عالی ایل یا علی ایلی‌ها»، از ترکمن‌های مرز شمالی افغانستان با جمعیتی اندک بودند. « قره» نیز از طوایف کم‌جمعیت است که بین مرو و اندخوی افغانستان، زندگی می‌کردند. البته ترکمن‌های طایفه «سالور» در زمان فتحعلی شاه قاجار، با ولیعهد او عباس‌میرزا درگیری بسیار داشتند. عباس‌میرزا به قصد براندازی این طایفه، با رهسپاری به سرخس تعداد کثیری از افراد آنان را اسیر نمود.
ایل ترکمن
بهتر است بدانید، قوم ترکمن در نخستین مرحله به چند ایل گروه‌بندی می‌شود. همچنین هر ایل ترکمن، به تناسب شامل چندین طایفه است. بنابراین ترکمن‌ها که جزء عشایر دوست‌داشتنی ناحیه شمال شرقی ایران هستند، به حالت ایلی زندگی می‌کردند. البته لازمه زندگی ایلی ترکمن، با کوچ‌نشینی مبنا یافته و در سیستم کارآمد قشلاق و ییلاق نقش می‌یابد. حتی باید دانست ایل ترکمن در حکومت قاجار، در ابتدا بسیار قوی مشاهده می‌شد. اما قومی که دارای سلاح و اسب بود و قدرتمند می‌نمود، تحت تأثیر سیاست‌های نظام دولتی قرار گرفت. البته روس‌ها نیز با حملات مکرر خود به اقوام ترکمن، در ناحیه شمالی ایران بسیار تأثیرگذار بودند. سرانجام روسیه با انعقاد قرارداد مرزی آخال با ایران توانست، نواحی متعلق به قوم ترکمن را جهت دام و کوچ محدود کند. بدین‌وسیله ایل ترکمن را، از نظر ارتزاق و درآمد اقتصادی با مشکل روبرو ساختند.
ایلات ترکمن
بنابراین بدین‌وسیله کاهش نواحی و مناطق، ترکمن نشین ایران رقم خورد. همچنین طی عملیاتی که به منظور سرکوب ایلات ترکمن از جانب دولت انجام پذیرفت، آنان به خلع سلاح اجباری و کوچانده شدن مجبور شدند. همچنین سیاست تخته قاپو کردن ایل ترکمن، در زمان رضاشاه نیز در این زمینه بی‌تأثیر نبود. رضاشاه به علت حفاظت از قدرت دولت، ضربه‌ای مهلک به پیکره زندگی کوچ‌نشینی قوم ترکمن وارد ساخت. البته می‌توان نقش علل سیاسی را در زندگی یکجانشینی به اجبار ایلات ترکمن، علاوه بر اخذ مالیات به‌خوبی شاهد بود. راستی در این ر*اب*طه مبارزاتی نیز، علیه حکومت مرکزی از طرف ترکمن‌ها انجام پذیرفت که از سوی دولت خاموش گردید. در حال حاضر قوم ترکمن را بافاصله از روند کوچ‌نشینی، به‌صورت جماعتی یکجانشین در حالت شهری و روستانشینی خواهید دید.
انجمن رمان نویسی
دانلود رمان
