*به نام یگانه هستی عالم*
حادثه عاشورای محرم سال 61 هجری از حوادث کم نظیری است که علاوه بر داشتن زمینههای مطالعه در ابعاد گوناگون، از یک زاویه نیز دربردارنده تاثیر عمیق این واقعه بر آثار هنرمندان ایرانی است که در این مطلب رفته رفته به آن می‌پردازیم:
خط، شگفت ترین پدیده خلقت، زبان بی زبان افلاک و قصیده‌ای ناتمام تاریخ بشری است که بر چشم می‌نشیند و از دل می‌گذرد و به شهود عارفانه‌ی هستی گواهی می‌دهد. وجود این هستی بی‌کران بر مدار نظم، تناسب و مناظر و مرایای دل نشین استوار است و آنچه از ترکیب و تحریر حروف و کلام بر می‌آید، زیبایی و کیفیت مطلوب کاربری آن است که، شریف ترین هنر بصری در جهان اسلام، خوشنویسی است.
صورت خوش ساختن از حروف، گل و مرغ و پیچ و تاب ساقه گیاهان وزش باد و انحنای خیال انگیز سرو، ترکیب هندسی اضلاع و انحنای اعضای آدمی و اندام های جفت در خلقت این زیبایی و کمال است ـ که انسان دل آگاه را به تحسین و تفکر واداشته است. بهره یافتن از این همه نظم و جلال بی زوال، در خلق هنرهای تجسمی و آن هم در هنر خوشنویسی، از دیرباز، در معماری مذهبی سرزمین های اسلامی، بالاخص ایران زمین که پیشینه شش هزار ساله در ستودن یزدان پاک داشته، معمول بوده است.
کامل ترین شیوه‌ی خوشنویسی فیرآموز (خط کوفی) نام داشته که پارسیان آن را با تلفیق از خطوط هفتگانه خویش، ساخته و زینت بخشیدند. هم در اوان حکومت عرب که اصفهان مرکزیت داشت، خط کوفی اصفهانی در آمیـــــــزش هم‌خوان و هم‌نوا با خطوط اوستایی و پهلوی، در کنار اقلام محقق، ریحان، نسخ، ثلث، وقیع ، رقاع، به مدت هزار و دویست سال دوام آورد. خط کوفی که نخستین نسخه‌ی قرآن مجید و کتیبه‌ی مساجد اولیه، بر قواعد استوار آن نوشته شده بود، با کلام وحی و اسماء متبرکه در آمیخت و بر اساس نظم و ترتیب، قرینه سازی و علم هندسه ارزش خط را معلوم کرد.
تزیین مساجد با اقلام خط، شاخه‌های پیچک وار گیاهان، گل و مرغ و انحنای حروف، با نام های مشجر، مورق، مزهر یا موشح، هم اکنون از جلوه‌های بصری مساجد اصفهان است که در کمال مهارت و استادی از کار درآمده‌اند. آنچه در تاریخ آمده این است که خط کوفی، از قلم جلی و طومار برآمد که مناسب کتیبه نویسی بود. سپس طریقه‌ی ثلث که بر اساس حرکات دورانی و تقویر نوشته می‌شود. و دیگر طریقه‌ی محقق که بسط و سطح بُنمایه‌ی آن است. و اول کسی که برای خط ثلث قواعد و اسلوبی خاص بنیان نهاد، ابن مقله‌ی وزیر بود که در اواخر سده‌ی سوم هجری و آغاز قرن چهارم می‌زیست.
آخرین ویرایش:
