اطلاعیه راهنمای عمل طراحی سوالات امتحانات نهایی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم (همراه با نمونه سوال)

.Lusine. · 2024-03-30

در راستای اجرایی شدن مصوبات،348 388و368 شورای عالی انقالب فرهنگی مبنی بر تغییر قانون پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی وتاثیر قطعی سوابق تحصیلی و بر اساس مصوبه هزار و سی و یکمین و هزار و سی امین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش، امتحانات پایانی دروس پایههای دهم و یازدهم دوره دوم متوسطه از سال تحصیلی 3441-3448 همانند پایه دوازدهم به صورت نهایی برگزار خواهد شد. همچنین نتیجه این امتحانات به عنوان سوابق تحصیلی دانشآموز برای پذیرش دردانشگاه های کشور مورد نظر خواهد بود. این تصمیم در اجرای راهکار 3۱ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش اتخاذ شده است و مقرر گردیده وزارت آموزش و پرورش نسبت به فراهم آوردن زمینه و شرایط مطلوب برای برگزاری امتحانات نهایی پایه دهم ، یازدهم و دوازدهم در دوره دوم متوسطه اقدام الزم را با مشارکت سایر دستگاهها و مراجع ذی ربط معمول نماید و به منظور آشنایی بیشتر طراحان سوال، مدیران مدارس، دبیران، دانشآموزان و اولیا و غیره با چگونگی برگزاری امتحانات نهایی و نحوه طراحی سوالها راهنمای عمل، تدوین و ارائه شود. جدول دروس امتحانات نهایی:
جدول دروس نهایی پایه دهم:

جدول دروس نهایی پایه یازدهم:

جدول دروس نهایی پایه دوازدهم:

.Lusine. · 2024-03-30

سوابق تحصیلی چیست؟
منظور از سابقة تحصیلی، نمرات دروس عمومی و تخصصی در هر رشتة تحصیلی در دورة دوم متوسطه است که امتحانات آن به صورت سراسری و نهایی برگزار شده باشد و به صورت تفکیک شده بر اساس دروس ارائه شده در هر پایه از دوره دوم متوسطه کسب می شود و این نتایج در سامانه متمرکز وزارت آموزش و پرورش ثبت میشود. بر خالف تصور بسیاری از دانشآموزان، سوابق تحصیلی با معدل متفاوت است. زیرا معدل میانگین نمرات بر اساس وزن تعداد واحد هر درس است در حالی که اوال سوابق تحصیلی با روش های آماری تراز میشود ثانیا بر اساس وزن مشخص شده با هم ترکیب می شوند بنابراین مقدار آن با معدل متفاوت است. گرچه سوابق تحصیلی با معدل بی ارتباط نیستند اما الزام دانشآموزی که معدل باالتر دارد به معنی سوابق تحصیلی بهتر برای او نیست. لذا برای سوابق باید به تک تک دروس نهایی وتاثیر ضرایب تاثیر قطعی آن توجه داشت. چون هر درس برای خود سهمی در سوابق تحصیلی دارد. رتبهبندی داوطلبان ورود به آموزش عالی براساس »نمرة کل« انجام می شود که از دو قسمت تشکیل شده است: -نمرة سابقه تحصیلی: میانگین نمرات امتحانات نهایی است که مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش به طور هماهنگ کشوری برگزار میکند. - نمرةآزمون اختصاصی)سراسری(: میانگین نمرات دروس تخصصی آزمون سراسری)کنکور( است که سازمان سنجش آموزش کشور مسئول برگزاری آن است.سهم هر کدام از این نمرات در نمره کل در سال های آینده به شرح جدول زیر خواهد بود:
جدول :1 سهم سابقة تحصیلی، آزمون اختصاصی)سراسری( و دروس عمومی/ تخصصی در نمرة کل

.Lusine. · 2024-03-30

امتحانات نهایی چگونه امتحاناتی هستند؟
امتحان نهایی به امتحانی گفته میشود که فرایند طراحی، اجرا و تصحیح آن برای تمام دانشآموزانی که یک کد درس را دارند در کل کشور به صورت متمرکز انجام میشود. امتحان نهایی با توجه به اینکه در بیشتر دروس مالک گذراندن واحدهای درسی دانشآموز میباشد اهمیت ویژه ای از لحاظ برقراری عدالت خواهد داشت. لذا طراحی سوال ، اجرا و تصحیح آنها باید دقت، ظرافت وحساسیت بالا انجام شودکه احتمال سوء استفاده به حداقل ممکن برسد. امتحانات نهایی بخصوص در پایه های دهم و یازدهم بسیار پر اهمیت است زیرا موفقیت دانش آموزان در امتحانات پایه دهم ویازدهم می توانند موجب افزایش امید وانگیزه نسبت به ادامه تحصیل دانش آموزان در مقاطع بالاتر شود. توجه به ظرافتهای طراحی اجرا و تصحیح میتواند مانع بروز اختالالت جدی در فرایند آموزشی متوسطه دوم نظری شود.با بررسی نتایج آزمونهای نهایی میتوان تشخیص داد که دانش آموزان به اهداف طراحی شده برای دروس رسیده اند یا خیر. عالوه بر این نتایج این آزمونها و بازخوردها و پیامهای آن برای طراحی های آموزشی دبیران و برنامه ریزی ساالنه مدیران مدارس، ادارات آموزش و پرورش، مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی و ... بسیار مفید خواهد بود و میتواند در تشخیص و اصالح مشکالت آموزشی بسیارکارآمد باشد .
امتحانات نهایی به عنوان آزمون های ملاکی
آزمون ها ،ابزارهای سنجشی هستند که برای ارزیابی دانش، مهارت یا توانایی افراد به کار می روند. دو نوع متداول از آزمون ها، آزمون های مالکی (tests referenced-Criterion(و آزمون های هنجاری (tests referenced-Norm(هستند که تفاوت های کلیدی در نحوه عملکرد و کاربرد آنها وجود دارد. آزمون های مالکی، عملکرد فرد را با یک مالک مطلق از پیش تعیین شده مقایسه می کنند. آزمون های هنجاری، عملکرد فرد را با عملکرد سایر افراد در همان آزمون مقایسه می کنند. هدف آزمون های مالکی سنجش تسلط فرد بر یک مهارت یا دانش خاص است. به عنوان مثال، یک آزمون رانندگی برای سنجش شایستگی و تسلط فرد بر مهارت های رانندگی الزم برای دریافت گواهینامه رانندگی به کار می رود، در حالی که هدف آزمون های هنجاری رتبه بندی افراد در یک گروه خاص است. به عنوان مثال، کنکور سراسری برای رتبه بندی داوطلبان ورود به دانشگاه به کار می رود. بر اساس توضیحات باال بر خالف آزمون کنکور که یک آزمون هنجاری است امتحانات نهایی به عنوان آزمون مالکی شناخته می شوند بنابراین به هیچ وجه هدف سختگیری بی مورد در طراحی سواالت یا تصحیح آنها نخواهد بود.

.Lusine. · 2024-03-30

ویژگی های امتحان نهایی استاندارد
همانگونه که پیشتر گفته شد آزمون نهایی سه مرحله طراحی سوال، اجرا و تصحیح اوراق دارد. حفظ استاندارد امتحان نهایی باید در هر سه مرحله مدنظر قرار گیرد. با اینکه ممکن است این سه مرحله جدا از هم به نظر آید اما در واقع این سه مرحله به صورت پیوسته است به طور کلی دو ویژگی کلی برای آزمون استاندارد در نظر گرفته می شود که هر کدام به جزئیات متعددی تجزیه می شوند: 3- پایایی 1- روایی
1- پایایی به ثبات در ارزیابی اشاره دارد به این معنا که نمره به دست آمده باید در شرایطی که دانشآموز به شکل دیگری ارزیابی شود نتیجه مشابهی به بار آورد. بنابراین طراحی، اجرا و تصحیح باید خروجی با ثباتی را به عنوان نمره تولید کنند.
2- روایی یک ارزیابی به میزان انطباق آن با اهداف و انگیزه های اولیه ارزیابی اشاره دارد. به زبان ساده یعنی همان چیزی که منظورمان بوده را سنجیده باشیم نه چیز دیگری را. بر خالف ظاهر ساده تعریف روایی، به شدت موضوع مناقشه برانگیز و دقیقی است که معموال در ارزیابی ها مورد غفلت قرار می گیرد. نکته مهم این است که اگر آزمونی روایی باالیی نداشته باشد پایایی بالا اصال فایده ای نخواهد داشت. به عبارت دیگر روایی آزمون بر پایایی آن مقدم است.

.Lusine. · 2024-03-30

افزایش روایی و پایایی در طراحی سوالات
مرحله طراحی سوال مهمترین مرحله برای حفظ روایی و پایی آزمون است. خطا در این مرحله معموال به مراحل بعد تسری پیدا میکند و امکان کنترل مراحل بعد را دشوار می کند. مجریان امتحانات نهایی با هدف ارتقای سالمت وآزمون ودر راستای عدالت آموزشی باید تمام تالش خود را برای اینکه کمترین حاشیه و خطا در مرحله طراحی وجود داشته باشد به کارگیرند.
الف- محتوا و اهداف:
1- مطابقت محتوای آزمون با سرفصلها و اهداف آموزشی کتاب درسی و برنامه درسی مصوب بوده و با محوریت کتاب درسی طراحی شده اند؛ یعنی کامال منطبق با اهداف اصلی و فرعی کتاب درسی و سطوح شناختی ارائه شده از سوی دفتر تالیف کتاب های درسی است
2- توزیع متناسب سواالت بین سرفصلها و بخشهای مختلف کتاب درسی نحوه ترتیب و آرایش سؤالها بر اساس ترتیب مطالب درسی
3- پوشش سطوح مختلف یادگیری (مخصوصا دانش، فهم، کاربرد)
4- تاکید بر مفاهیم کلیدی و محتوای اصلی کتاب درسی
5- اجتناب از سواالت حاشیهای و غیرضروری
6- رعایت بودجهبندی سؤالها بر اساس محتوا
7- داده محور و شاهد محور بودن؛ یعنی پرسشهایی که اطالعات و دانشهایی را در اختیار دانش آموز قرار میدهد و آنگاه از او میخواهد که بر روی این اطالعات و دانشها، فعالیتهای شناختی مشخصی انجام دهند و نتایج جدیدی تولید کند
8- به وضوح نشان میدهد در حال ارزشیابی چه هدفی است و تنها یک هدف آموزشی را ارزشیابی میکند
9- موقعیتهایی را طراحی میکند که دانشآموز را برای تأمل و تفکر برانگیزاند
10- دانش‌آموز را تشویق میکند تا دانسته‌هایش را از یک موقعیت به موقعیت دیگری تعمیم دهد
11- علاوه بر سطوح ابتدایی شناختی، سطوح بالاتر را نیز مبتنی بر اهدف کتب درسی، مدنظر قرار میدهند
12- دانش آموزان را تشویق میکنند تا فراتر از روند یا الگوریتم خاص عمل کرده و تنها به بازخوانی و بازنشانی سئواالت کلیشهای نپردازند.
13- به جای مهارتهای ساده یادآوری یا حفظ کردن، به استفاده از مهارتهای تفکر انتقادی نیاز دارند. لازم است دانش آموز به طور انتقادی درباره اطلاعاتی که آموخته است فکر کند و پاسخی منسجم و مرتبط ارائه دهد.
14- دانش‌آموزان را تشویق میکنند تا با استفاده از دانش و مهارتهای خود، موضوع را در سطح عمیق‌تری بررسی کنند و نمی‌توان با یک بله، خیر یا یک پاسخ ساده یا چند کلم‌های به آنها پاسخ داد.
15- به دانش‌آموز کمک میکند تا درک قویتری از یک موضوع و نحوه ارتباط آن با موضوعات دیگر یا دنیای واقعی داشته باشد.
ب- ساختار و قالب:
1- استفاده از تنوع در قالب سواالت (چند گزینهای، درست یا غلط، تشریحی، کوتاه پاسخ)
2- تناسب تعداد سوالات با زمان پاسخگویی و توانمندی دانش‌آموزان
3- ترتیب منطقی سواالت از ساده به دشوار
4- استفاده از لحن دوستانه، جمالت ساده و کوتاه و عبارات واضح و رسا در طرح سوالات
5- عدم طرح سواالت مغرضانه و اجتناب از ابهام و گمراه کنندگی در سوالات
6- رعایت عدالت و انصاف در طراحی سوالات برای همه دانش‌آموزان کشور
7- رعایت اصول نگارش و ویراستاری در طرح سواالت
8- استفاده از تصاویر، نمودارها و جداول
9- رعایت تنوع در سوالات برای جلب توجه و انگیزه دانش‌آموزان (حتی استفاده از کاریکاتور یا تصاویر فانتزی برای تغییر ذائقه دانش‌آموزان با توجه به فضای پراسترس امتحانات نهایی)
ج- ویژگی‌های سوالات:
1- سوالات همگرا دارای یک پاسخ واحد و مشخص می باشد و سوالات واگرا دارای یک راهنما که انواع پاسخ های صحیح را پوشش دهد و حق هیچ دانش‌آموزی ضایع نشود. همچنین در سوالات واگرا باید دانش‌آموز در جریان قرار بگیرد.
2- دارای سطح دشواری مناسب با میانگین دانش‌آموزان (سوالات خیلی دشوار قابل حذف می باشند)
3- دارای قدرت تمیز مناسب برای تفکیک دانش‌آموزان قوی از ضعیف (سوالات فاقد قدرت تمیز قابل حذف می باشند)
4- همبستگی نمره یک سوال با نمره کل آزمون در میان دانش‌آموزان شرکت کننده به وضوح می تواند میزان همراستایی آن سوال با اهداف کلی آزمون را نشان دهد. البته به دست آوردن آن نیازمند برگزاری آزمون پایلوت می باشد.

.Lusine. · 2024-03-30

سطوح اهداف:
اهداف آموزشی معمولاً در سه گروه شناختی، مهارتی (روانی حرکتی) و نگرشی (عاطفی) طبقه‌بندی میشوند. هر یک از این اهداف نیز از سطوح متفاوت از ساده به مشکل برخوردارند که در طراحی امتحانات درسی اغلب، اهداف شناختی مدنظر قرار میگیرد؛
اهداف شناختی؛ هدف‌هایی را شامل می‌شوند که با یادآوری، بازشناسی درک و فهم و رشد توانایی‌ها و مهارت‌های ذهنی، نظیر کاربرد، ترکیب و ارزشیابی سروکار دارند. این حوزه مهم‌ترین زمینة کار ارزشیابان و معلمان در ارزشیابی است در حال حاضر، اکثر آزمون‌ها، به اندازه‌گیری عملکرد یادگیرندگان در رفتارهای شناختی اختصاص دارند که در بیشتر مواقع از طبقه‌بندی بلوم برای تعریف اهداف آموزشی استفاده میشود.

.Lusine. · 2024-03-30

سواالت استاندارد (مفهومی) مفهمومی چیست؟
این‌که سوال چه سطحی از یادگیری را می‌سنجد موضوع کلیدی در ارزیابی سوال استاندارد می‌باشد. بسیاری از طراحان علاقه دارند تا دانش کارآمد و ماندگار یادگیرنده را ارزیابی کنند و چندان به یادگیری‌های سطحی و بی‌دوام نپردازند.
سطوح یادگیری: بر اساس آخرین نسخه تجدید نظر شده سطوح یادگیری بلوم (اندرسون، کراتول و همکاران، 1443) آفریدن و خلق کردن به عنوان عالی ترین سطح یادگیری در نظر گرفته شده است. در حالی که دانش محض (حفظی) به عنوان پایین ترین سطح یادگیری محسوب می شود.

سه مرحله به یاد آوردن، فهمیدن و به کار بستن به عنوان فرایندهای شناختی سطح پایین تر محسوب می شوند. طراحان امتحانات نهایی با توجه به اینکه موقعیت عملی برای ارزیابی های سطوح بالا وجود ندارد و همچنین تصحیح در سطوح بالاتر بسیار دشوار و مناقشه برانگیز خواهد بود معمولاً باید به همین سه سطح بسنده نمایند.

مفهوم: در حوزه آموزش، مقصود از مفهوم، موضوعات کلی یادگیری است. مفهوم ممکن است چندین مصداق را که دارای اشتراکاتی هستند؛ زیر پوشش قرار دهد. متن یک درس، معمولاً در اطراف یک یا چند مفهوم بزرگ و تعدادی مفهوم ریز، سازماندهی شده است. مفهوم ممکن است یک حقیقت، یک رخداد، تعریف، اصل، نظریه و... باشد.
در سال‌های اخیر با تغییرات اساسی در کتاب‌های درسی و به‌ویژه در دوره متوسطه، مؤلفان، کتاب‌های جدید را با رویکرد تدریس با شیوه‌های فعال و گروهی، تألیف نموده‌اند؛ بنابراین لازم است در ارزشیابی نیز، تجدید نظر شده و از سؤالات مفهومی برای ارزشیابی دانش‌آموزان استفاده شود. از طرف دیگر، سؤالات مفهومی، دانش‌آموزان را در موقعیت‌های جدیدی قرار داده و به دانش‌آموز مجال بیشتری برای فکرکردن و اندیشیدن در مورد مفاهیم میدهد که این یکی از اهداف اساسی در سند تحول بنیادین در آموزش وپرورش و برنامه درسی ملّی است. از این‌رو سؤالات استاندارد با رویکرد مفهومی جایگزین سؤالات روی‌های خواهند شد؛ لذا آشنایی با نحوه طراحی سؤالات مفهومی و استاندارد ضروری است؛ که به یقین، زمینه‌ساز تغییر در نگرش و نحوة یادگیری است و همین طور باعث تقویت روحیه خالقیت و آفرینش در دانش‌آموزان خواهد شد. در همین راستا ارزشیابی مفهومی نیز مطرح می‌شود؛ تا مفاهیم آموزش داده شده به شیوه‌های مختلف را به چالش بکشاند و با تفکر و اندیشیدن در مورد این مفاهیم به دیدگاه‌های متفاوتی از آن مفهوم برسد. به عبارت دیگر سؤال مفهومی باید بتواند مفهوم آموزش داده شده توسط معلم که به صورت همگرا بوده است را به دیدگاه‌های واگرا تغییر دهد. دانش مفهومی دانش مقوله‌ها، طبقه‌بندی و اصل‌ها است و سؤالات مفهومی باید قادر باشند؛ توانایی طبقه‌بندی و الگوها و ساختارها را با توجه به فرایندهای شناختی(به‌یادآوردن، فهمیدن، به‌کاربردن، تحلیل کردن، ارزیابی کردن و تولیدکردن) آشکار سازند. دانش‌آموزی که دانش مفهومی مناسبی از مطالب داشته باشد؛ باید بتواند با استفاده فرایندهای شناختی مناسب، انواع مسائل مرتبط با دانش مفهومی را حل کند. در جدول،1 به عنوان نمونه، جدول مشخصات هدف محتوا، مبتنی بر مفهوم، ارائه شده است.

جدول هدف محتوا برای فصل اول درس یک، ریاضی دهم رشته ریاضی فیزیک و علوم تجربی در جدول زیر آورده شدهاست: درس: ریاضی 1 پایه: دهم رشته: ریاضی و فیزیک -علوم تجربی

تحلیل مفهومی: داوطلب باید توانایی داشته باشد تا مفهوم یا موضوع مورد نظر را از ابعاد مختلف تحلیل کرده و جزئیات آن را بشناسد.
تبیین ارتباطات: از داوطلب خواسته می‌شود تا ارتباطات میان مفاهیم و اطالعات مختلف را به وضوح بیان کند و نشان دهد که چگونه این ارتباطات با یکدیگر در تعامل هستند.
کاربرد اطلاعات: داوطلب باید بتواند اطلاعات را در زمینه‌های کاربردی، مورد استفاده قرار دهد و نشان دهد که چگونه مفهوم یا اطالعات مرتبط در زندگی واقعی به کار میروند.
تفسیر و توضیح: از داوطلب خواسته میشود که توانایی تفسیر و توضیح مفاهیم را داشته باشد و بتواندآنها را به طور واضح شرح دهد.
پیشنهاد راهکار: در برخی موارد، از داوطلب خواسته میشود که راهکارهای نوآورانه یا تجدید نظر در مورد مفهوم یا مسئله را ارائه دهد.
توانایی در انتقاد و ارزیابی: در برخی موارد، داوطلب باید بتواند مفاهیم را از دیدگاههای مثبت و منفی ارزیابی کرده و به انتقادهای منطقی پاسخ دهد.
استنباط و ارائه ادله: از داوطلب خواسته میشود که استنباط‌های خود را با دلایل منطقی و ادلّه قوی توضیح دهد.
تفکر منطقی: داوطلب باید دارای تفکر منطقی و سازندهی دلیل باشد و پاسخ خود را با استدلال قوی بیان کند. بنابراین، در هر واحد درسی مشخص، ما به‌صورت مستمر، سنجش پیوسته و مداومی ارائه میکنیم که به ما میگوید؛ فراگیران در مسیر یادگیری، در حالت ها و وضعیت های مختلفی قرار خواهند گرفت و همانگونه که شناخت و آگاهی خود از آن موضوع را توسعه می دهند، بین مراحل یادگیری سطحی و عمیق در حال حرکت و جابه جا شدن هستند. انتقال و تعمیم پذیری هنگامی اتفاق میافتد که دانش‌آموزان آنچه را میدانند در موقعیت‌های جدید با مفاهیم جدید به کار گیرند. هدف ما این است که در فرایند آموزش، مداخالت و راهبردهای لازم را در زمان مناسب و با استدلال های درست، ارائه دهیم.
اصول کلی طراحی سوالهای مفهومی:
1- به وضوح مشخص کنید که چه‌ هدفی را می‌خواهید مورد سنجش قرار دهید.
2- سوال عملکردی، آیتم‌های آزمایشی یا موقعیت هایی را طراحی کنید که دانش‌آموزان را ملزم به استفاده از تفکر هدفمند و دانش محتوا کند.
3- تعیین کنید چه چیزهایی به عنوان شاهد برای نشان دادن دانش یا مهارت دانش‌آموزان مدنظر شماست(تفسیر–بازخورد-رتبه دهی).
4- چیزی را برای دانش‌آموزان ارائه دهید که در مورد آن فکر کنند؛ متن مقدماتی، تصاویر بصری، سناریوها، داده‌ها، شکل و نمودار یا مسئله.
از موقعیت‌ها و سناریوهای جدید استفاده کنید(مطالبی که برای دانش‌آموز جدید است)
برخی از تکنیک ها و استراتژیهای طرح سوال‌های استاندارد و مفهومی:
1- برای طراحی سوالات از طبقه بندی بلوم استفاده کنید و مبتنی بر اهداف کتب درسی با توجه به سطوح شناختی، و با استفاده از جدول هدف-محتوا، سوال‌ها را در سطح اهداف تعیین شده، طراحی کنید.
2- از سوال های بازپاسخ (واگرا) استفاده کنید.
سؤال‌های باز پاسخ، سؤال‌هایی هستند که بیش از یک پاسخ ممکن دارند یا به بیش از پاسخ بله یا خیر نیاز دارند.آنها دانش آموزان را تشویق میکنند که انتقادی، خالقانه و مستقل فکر کنند و نظرات، ایده ها و استدالل خود را بیان کنند. پرسشهای باز همچنین دانش‌آموزان را دعوت میکنند تا دیدگاه‌ها، ارتباطات و مفاهیم مختلف را بررسی کنند و پاسخ‌های خود را با شواهد یا مثال‌ها توجیه کنند.
3- از متون، جداول، شکل ها و نمودارها برای تولید سوال‌ها در موقعیت‌های جدید استفاده کنید.
- طراحی سوال دانشآموز از متن داده شده
- تکمیل متن ناقص، توسط دانش‌آموز
- تهیه خالصه قابل فهم از یک متن
- تبدیل متن به یک تفسیر، نقشه مفهومی، نمودار،تصویر، نقاشی، پوستر...
- تفسیر اطلاعات به منظور پیدا کردن اطلاعات مربوط و یا روابط متقال
- طراحی آزمایش و یا فعالیت
- ترجمه اطلاعات از کلمه به نماد یا برعکس
4- از سوال‌های کاوشگر(اکتشافی)استفاده کنید.
دانش آموزان را به تفکر عمیق‌تر، توجیه پاسخ‌هایشان، در نظر گرفتن دیدگاه‌های جایگزین یا به کار بردن دانش خود در موقعیت‌های جدید به چالش بکشند. به معلمان کمک میکند تا درک دانش آموز را ارزیابی کنند، باورهای غلط را شناسایی کنند، بازخورد ارائه دهند و یادگیری را در داربست قرار دهند.
**آیا می توانید آن را با جزئیات بیشتر توضیح دهید؟ چه دلیلی برای آن دارید؟ چه ارتباطی با آنچه قبالٌ آموختیم دارد؟ چه اتفاقی میافتد اگر...؟
5- از سوال‌های بازخورد استفاده کنید.
اطلاعاتی را در مورد عملکرد، پیشرفت یا فرآیند یادگیری دانش آموزان ارائه میدهند، میتوانند دانش‌آموزان را راهنمایی کنند تا در مورد نقاط قوت، ضعف، اهداف یا استراتژی‌های خود تأمل کنند و گام ها یا اقدامات بعدی خود را برنامه‌ریزی کنند. همچنین می توانند به دانش آموزان کمک کنند تا یادگیری خود را نظارت و تنظیم کنند و ذهنیت رشد و احساس عاملیت را توسعه دهند.
**از این فعالیت چه آموختید؟ چگونه با این مشکل برخورد کردید؟ چه کاری(مرحله‌ای)را خوب انجام دادید؟ برای بهبود چه چیزی نیاز دارید؟
نمونه ها و مثال هایی برای سواالت مفهومی:
سوال‌های مفهومی: اگر شما به جای یکی از معلمان طراح سوال باشید، طرح کدام سوال را برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش- آموزانتان ترجیح میدهید؟ چرا؟ چهار معلم شیمی دورة متوسطه، بعد از تدریس مبحث مولکول ها در خدمت تندرستی، به منظور سنجش میزان یادگیری دانش- آموزانشان پرسش‌های زیر را طرح کرده اند:
معلم الف: کدام یک از خواص زیر، جزو خواص اسیدهاست؟ شناساگر تورنسل قرمز رنگ را به رنگ آبی در میآورد. اسیدهای ضعیف در آب به هیچ میزانی یونیزه نمی شوند. طعم ترش دارند. در تماس با دست، مانند صابون حالت لیز دارد.
معلم ب: بین اسید و باز چه تفاوت هایی وجود دارد؟
معلم پ: با استفاده از شناساگر تورنسل قرمز یا آبی، مشخص کنید محتوای کدام محلول اسید است؟به طور خالصه توضیح دهید.
معلم ت: دانش آموزی در کالس درس تعریف می کرد که شب گذشته مادرش معده درد گرفت و برای این که درد معدهاش کم شود، یک قرص ضد اسید معده خورد. اثر قرص مذکور و واکنش شیمیایی آن را از اول تا آخر توصیف کنید.

.Lusine. · 2024-03-30

چالش های سوالات تشریحی مفهومی:
با توجه به اینکه سوالات کوتاه پاسخ و بسته پاسخ در تصحیح با چالش‌های زیادی روبرو نیستند اما ویژگی‌هایی در سوالات تشریحی گسترده پاسخ وجود دارد که منحصر به فرد است و سطوحی از یادگیری را ارزیابی می کند که در روش های دیگر نمیتوان ارزیابی نمود. بنابراین به ناچار در امتحانات نهایی باید سهم قابل ملاحظه‌ای را به سوالات تشریحی اختصاص دهیم. از سوی دیگر سوالات تشریحی در مرحله تصحیح با چالش‌های جدی روبرو هستند و معمولاً بین مصححین در نمره اختصاص داده شده به هر پاسخ اختلاف نظر ایجاد می‌شود. در زیر نکاتی ذکر شده است تا چالش‌های مربوط به این سوالات حتی المکان کاهش یابد.
الف- در طراحی سوال تشریحی مفهومی باید به این نکات توجه نمود:
1- تعیین هدف و اهمیت سوال و تعیین موضوع و حوزه مورد نظر
2- ایجاد سوال باز و گسترده، با ذکر زمینه سوال، مثال و اطلاعات کافی
3- استفاده از زبان ساده و قابل فهم و جملات روان
4- انتخاب عبارات منطقی و دقیق – دوری از کلمات دوپهلو و ابهام آفرین
5- دسته بندی و ترتیب منطقی بخش های سوال و بارم بندی منطقی بخش های پاسخ مورد انتظار
6- قبلاً یا بعداً مطالب خواسته شده در سوال تشریحی در سوالات صحیح غلط یا سوالات تستی ذکر نشده باشند
ب- در کلید و دستورالعمل سوال تشریحی مفهومی باید به این نکات توجه نمود:
1- اشاره به جدول انواع و سطوح دانش در مورد سوال تا مصحح خود را برای آن آماده نماید.
2- دستورالعمل جامع در مورد سوالات واگرا برای اینکه حقی از دانش‌آموز پاسخ دهنده ضایع نشود.
3- مشخص کردن بخش های مهم‌تر و کلیدی در پاسخ دانش‌آموز مخصوصاً برای مواردی که دانش‌آموز به صورت کامل راه حل را ننوشته است.
4- پاسخ های غلط احتمالی که نشانه کج فهمی دانش‌آموز می باشد باید به مصحح داده شود تا در صورت مشاهده آنها با دقت بیشتری راه حل ها را کنترل نماید.
کلید واژه های موازی با پاسخ اصلی که نشان دهنده فهم دانش‌آموز دارد (مخصوصا در مورد سواالتی که در سطوح باالتر از یادآوری می باشد).
نمونه سؤالهای استاندارد و مفهومی مبتنی بر اهداف کتاب درسی بر اساس طبقه بندی اصالح شده بلوم در سطوح شناختی