حقوق دیه

[MAHTA☽︎]

دیه​

دیه، دیه یا خون‌بها از قوانین اسلام است و بر اساس تعاریف فقهی، مال یا پولی است که به سبب کشتن انسان یا نقص عضو به کسی که صدمه دیده‌است یا به بازماندگان او پرداخت می‌شود. در تعریف حقوقی دیه کیفر نقدی است که از مجرم به نفع مجنی‌علیه یا قائم مقام او گرفته شود. میزان دیه از سوی شارع (دادگاه) برای جنایت تعیین شده‌است. میزان دیه در دین اسلام برای مرد و زن مسلمان و مردان و زنان سایر دین‌های آسمانی متفاوت است. چهار ماه قمری ذی القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب ماه‌های حرام هستند. در این چهار ماه -به‌جز برای دفاع- جنگ کنار گذاشته می‌شود و دیه افزایش و این افزایش صرفاً نسبت به دیه فوت است و نسبت به دیه اعضای ب*دن همان هست که شرع تعیین نموده و شامل تغلیظ دیه حتی اگر چندین برابر دیه فوت باشد نمی‌گردد. هدف از این کار ایجاد امنیت برای افرادی است که می‌خواهند به حج بروند یا تجارت کنند و به سلامت به شهر خود برگردند. این سنت، از قبل از اسلام به جا مانده‌است.

​

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHTA☽︎]

دیه در اسلام​

در قرآن، آیه ۹۲ سورۀ نساء درمورد خون‌بها و دیۀ مومنین بحث می‌کند ولی میزان و مبلغ دیه و تفاوت دیه زن و مرد مشخص نشده‌است.

بر اساس نظر فقهای اسلام، میزان دیه یک مرد مسلمان، بر اساس یکی از این شش معیار تعیین می‌شود: ۱۰۰۰ گوسفند، ۲۰۰ گاو، ۱۰۰ شتر، ۲۰۰ دست حله یمنی، ۱۰۰۰ دینار طلا، یا ۱۰۰۰۰ درهم نقره.

تفاوت دیهٔ زن و مرد​

در فقه دیه به دو قسم کلی، یعنی دیه فوت و دیه اعضای ب*دن، تقسیم شده‌است. از آنجایی که برخی روایات بر نابرابری جنسیتی دیه دلالت دارند، اکثر فقها بر نصف بودن دیه قتل زن نسبت به مرد اجماع دارند.

فقهای اهل سنت نیز عموماً همین نظر را دارند و آن را به عنوان یک امر مورد اتفاق نقل کرده‌اند. عبدالقادر عوده در کتاب التشریع الجنائی می‌گوید: «فقها بر این امر اتفاق دارند که دیه زن نصف دیه مرد است». البته قصاص و دیۀ عضو در فقه یکسان شمرده شده‌است.

این حکم معمولاً چنین توجیه می‌شود که نبود یک مرد در خانواده از نظر اقتصادی زیان‌بارتر از نبود یک زن است. در توجیه این نابرابری گفته می‌شود که در هنگامی که مردی کشته شود دیه به خانواده از جمله همسر مرد تعلق می‌گیرد، و به عبارتی دیه، نه به منزلۀ قیمت افراد، بلکه جریمه و جبران خسارتی مالی است. یکی از نقدهای وارده به این استدلال این است که یک زن ممکن است سرپرست خانوار باشد.

گروهی سندیت روایات را به دلیل آنچه عدم وثوق برخی راویان و مغایرت با احکام مندرج در قرآن می‌نامند، زیر سوال می‌برند. یوسف صانعی مرجع تقلید شیعه از معدود فقهایی است که دیۀ فوت زن و مرد را یکسان می‌داند.

دیه در ایران​

در فقه اسلام که مبنای قانون مجازات اسلامی در ایران است، دیه به قتل یا جرح غیرعمدی تعلق می‌گیرد ولی در صورت عمد هم ممکن است ولی دم یا مجنی‌علیه از قصاص بگذرد و به گرفتن دیه راضی شود که در این صورت قصاص به دیه تبدیل می‌شود. «قتل عمد موجب قصاص است لکن با رضایت ولی دم و قاتل به مقدار دیه کامله یا کمتر یا زیادتر از آن تبدیل می‌شود».

پرداخت دیه بر عهدهٔ فرد مقصر است و اگر وی فوت نموده باشد از ماترک وی پرداخت می‌شود. البته امروزه در صورتی که تصادف با خودرو صورت گیرد پرداخت دیه برعهده شرکت‌های بیمه‌گر می‌باشد.

همچنین در مواردی پرداخت دیه کشته‌شدگان را حکومت جمهوری اسلامی ایران بر عهده می‌گیرد از جمله در زمانی‌که شخص یا اشخاصی در اثر ازدحام کشته/زخمی‌شوند یا جسد مقتولی در خیابان و اماکن عمومی پیدا شود و نتوان این قتل را به کسی نسبت داد، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود و فرقی نمی‌کند متوفی بر اثر قتل عمد کشته شده باشد یا قتل غیرعمد. (مثل حادثه رانندگی) در حالتی که مراجع انتظامی قتل را عمد تشخیص دهند، اگر مقصر یا قاتل در نزد مراجع قضایی شناخته نشود، ورثه دیه شخص را از دولت دریافت می‌کنند؛ یا اگر قاتل پس از مرگش شناسایی شود، پس از مرگ قصاص به دیه تبدیل شده که باید از اموال برجای مانده از وی پرداخت شود و اگر مالی نداشته باشد از اموال نزدیکترین خویشاوندان وی و اگر خویشاوندی نداشت یا آن‌ها استطاعت پرداخت آن را نداشتند، (اعسار آن‌ها ثابت شد) حکومت پرداخت آن را به دولت واگذار می‌نماید.

در مواردی که پس از پرداخت دیه از جانب دولت، قاتل شناسایی شود، موظف است دیه را به بیت‌المال برگرداند. این حکم شامل عابران پیاده‌ای که از محل ممنوع عبور افراد پیاده در خیابان‌ها و اتوبان‌ها عبور می‌کنند و با خودروی دارای سرعت مجاز برخورد کرده و کشته می‌شوند و راننده حاضر یا متواری شده‌است، نمی‌باشد و دیه‌ای به خانواده این گروه از مقتولین تعلق نمی‌گیرد. در موارد دیگر پرداخت دیه از بیت‌المال، مواردی خواهدبود که موضوع حکم، مشمول مقررات «مواد ۲۳۶، ۲۵۵، ۲۶۰، ۳۱۲، ۳۱۳ و ۳۳۲ و تبصره ماده ۲۴۴ قانون مجازات اسلامی» و «ماده ۱۳ قانون به‌کارگیری سلاح توسط مأمورین نیروهای مسلح در موارد ضروری» است.

طبق قوانین ایران، بیمه در کلیۀ حوادث و جنایات منتج به فوت یا جرح، دیۀ زن و مرد را باید یکسان درنظر بگیرد. در این قانون معادل تفاوت دیۀ زنان با مردان از محل صندوق تامین خسارت‌های بدنی پرداخت می‌شود. تا پیش از این حکم، این رای فقط در مورد سوانح رانندگی اجرا می‌شد.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHTA☽︎]

مبلغ دیه​

نرخ دیه هرساله توسط کارشناسان محاسبه و در اختیار قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرد تا اعلام رسمی و به اجرا درآید. در جدول زیر نرخ دیه از سال ۱۳۷۴ تا کنون و مقایسهٔ آن با نرخ تورم سالیانه که از جانب بانک مرکزی ایران اعلام می‌شود، فهرست شده‌است.

سالشمار (هجری خورشیدی)	نرخ دیه عادی برحسب میلیون تومان	نرخ دیه ماه حرام برحسب میلیون تومان	افزایش نسبت به سال قبل برحسب درصد	نرخ تورم سالیانه برحسب درصد
۱۳۷۴	۳٫۶	۴٫۸	-	۴۹٫۴
۱۳۷۵	۴٫۱	۵٫۵	۱۵٫۹۷	۲۳٫۲
۱۳۷۶	۴٫۸	۶٫۴	۱۴٫۹۷	۱۷٫۳
۱۳۷۷	۵٫۶	۷٫۴	۱۶٫۶۷	۱۸٫۱
۱۳۷۸	۶٫۱	۸٫۱	۸٫۹۳	۲۰٫۱
۱۳۷۹	۶٫۴	۸٫۵	۴٫۹۳	۱۲٫۶
۱۳۸۰	۱۰	۱۳٫۳	۵۶٫۲۵	۱۱٫۴
۱۳۸۱	۱۵	۲۰	۵۰	۱۵٫۸
۱۳۸۲	۱۸	۲۴	۲۰	۱۵٫۶
۱۳۸۳	۲۲	۲۹٫۳۳	۲۲	۱۵٫۲
۱۳۸۴	۲۵	۳۳٫۳۳	۱۳٫۶۴	۱۰٫۴
۱۳۸۵	۲۶٫۲۵	۳۵	۵	۱۱٫۹
۱۳۸۶	۳۵	۴۶٫۶۶۶	۳۳٫۳۳	۱۸٫۴
۱۳۸۷	۴۰	۵۳٫۳	۱۴٫۲۹	۲۵٫۴
۱۳۸۸	۴۰	۵۳٫۳	۰	۱۰٫۸
۱۳۸۹	۴۵	۶۰	۱۲٫۵	۱۲٫۴
۱۳۹۰	۶۷	۹۰	۵۰	۲۱٫۵
۱۳۹۱	۹۴	۱۲۶	۴۳٫۳	۳۰٫۴
۱۳۹۲	۱۱۳	۱۵۲	۲۰	۳۴٫۷
۱۳۹۳	۱۵۰	۲۰۰	۳۲٫۷	۱۵٫۶
۱۳۹۴	۱۶۵	۲۲۰	۱۰	۱۱٫۹
۱۳۹۵	۱۹۰	۲۵۳٫۳	۱۵٫۱۵	۹
۱۳۹۶	۲۱۰	۲۸۰	۱۰٫۵	۹٫۶
۱۳۹۷	۲۳۱	۳۰۸	۱۰	۳۱٫۲
۱۳۹۸	۲۷۰	۳۶۰	۱۶٫۸	۴۱٫۲
۱۳۹۹	۳۳۰	۴۴۰	22.2
1400	480	560	27.3

این در حالیست که با توجه به قیمت گوسفند حدود ۲ میلیون تومان در مهر ۱۳۹۹ و با در نظر گرفتن ۱۰۰۰ گوسفند به عنوان مبلغ دیه، مبلغ دیه می‌بایست حدود دو میلیارد تومان باشد.

ارش​

ارش یعنی خسارت وارد شده به اعضای ب*دن که میزان و مقدار آن در قانون شرع تعیین نشده است. تعیین ارش ملاک و معیار هایی را دارا است که بر حسب این معیار های تعیین می شود.

این معیارها عبارتند از؛ نوع و کیفیت آسیب وارده بر فرد با در نظر گرفتن دیه و نظر کارشناس.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHTA☽︎]

مقادیر دیه
مواد ۵۴۹تا۵۵۷

دیه‌ی نفس

موارددیه ی کامل همان است ،که درمقررات شرع تعیین شده است.

مقدار دیه‌ی اقلیت‌های دینی شناخته شده درقانون اساسی جمهوری اسلامی مطابق قوانین جاری کشور،مساوی دیه‌ی مسلمان است.


دیه‌ی غیر مسلمان، درحقوق موضوعه ایران، که شامل مسیحیان، زرتشتیان ویهودیان هست با دیه‌ی مسلمانان برابراست.


تغلیظ دیه
دیه‌ی قتل درصورتی که صدمه و فوت، هردو درماه حرام واقع شود، دیه‌ی قابل پرداخت، دیه‌ی کامله به علاوه‌ی یک سوم آن است.

ماه‌های حرام، رجب، محرم، ذیعقده، ذیحجه که باعث تغلیظ دیه می‌شوند.

مجازات ثلث دیه که به عنوان تشدید مجازات اضافه می‌شود،تشدید نوعی و خاص است.

نوعی است ، چون مربوط به کیفیات مشدد زمانی ومکانی است وخاص است ،چون صرفا درهمین موردخاص اعمال می‌شود.

ازجمله کیفیات مشدد قانونی واجباری نیزمحسوب می‌شود.

تغلیظ دیه ،تنهادرحالت قتل جاری می شودوبه جنایات مادون نفس ،حتی اگر دیه ی کامل داشته باشند ،تسری نمی یابد .

تفاوتی بین انواع مختلف قتل ،اعم از عمد وشبه عمد یاخطای محض وجودندارد وهمه ی آن ها مشمول تغلیظ دیه هستند.

دادگاه باید بدون توجه به این که پرداخت کننده ی دیه چه کسی خواهدبود ،حکم به دیه ی مغلّظ درصورت وقوع جرم دریکی از ماه های حرام یادرحرم مکه بدهد.


چنان چه مردی درماه حرام زنی رابه قتل رسانیده است ،اولیای دم زن درماه حرام قصد قصاص مرد رادارند ،فاضل دیه ی قابل پرداخت نصف دیه ی کامله است.

تغلیظ دیه مربوط به وقتی است که ،اولیای دم خواهان دریافت دیه به جای قصاص باشند .

درصورت اجرای قصاص ،تغلیظ،دیه موضوعیت ندارد.

تغلیظ دیه ،درمواردی که مقتول ازاقارب قاتل باشد ،جاری نمی گردد.لیکن درنظریه ی فقهای شورای نگهبان،قتل اقارب در ماه های حرام وحرمین شریفین ،موجب تغلیظ دیه است.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان