حقوق دفاتر تجاری

[MAHTA☽︎]

دفاتر تجارتی، دفاتری هستند که تجّار اعم از شخص حقیقی یا حقوقی ملزم به نگهداری و ثبت اطلاعات در آن هستند.

انواع دفاتر تجارتی​

• دفتر روزنامه: دفتری است که تاجر باید همه‌روزه مطالبات و دیون و دادوستد تجاری و معاملات راجع به اوراق بهادار از قبیل خرید و فروش و ظهرنویسی و به‌طور کلی جمیع واردات و صادرات تجارتی را به هر اسم و رسمی که باشد و وجوهی را که برای مخارج شخصی خود برداشت می‌کند در آن ثبت نماید.
• دفتر کل: تصویر کلی یا خلاصه‌ای تفکیک شده از دفتر روزنامه است که در آن معاملات تاجر اعم از خرید، فروش، مطالبات یا دیون تحت نظم و عنوان حساب‌های مشخص، به ترتیب وقوع به ثبت می‌رسد.
• دفتر دارائی: دفتری است که تاجر باید هر سال صورت جامعه‌ای از کلیه دارائی منقول و غیرمنقول و دیون و مطالبات سال گذشته خود را به ریز ترتیب داده در آن دفتر ثبت و امضا نماید و این کار باید تا پانزدهم فروردین سال بعد انجام پذیرد.

امروزه عملاً در بنگاه‌های تجارتی این دفاتر به علت آن‌که عملیات سالیانه تاجر یا شرکت تجارتی به صورت ترازنامه تنظیم می‌گردد، اهمیت خود را از دست داده است.

• دفتر کپیه: در این دفتر برابر ماده ۱۰ قانون تجارت باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب‌های صادره تاجر یا شرکت تجارتی به ترتیب تاریخ، ثبت گردد و همچنین بنا به تبصره ماده مذکور کلیه مرسلات و مخابرات و صورت حساب‌های وارده نیز باید به ترتیب تاریخ ورود، مرتب و در پوشه مخصوص ضبط گردد.

امروزه بنگاه‌های تجارتی از سیستم تایپ و بایگانی پیشرفته به جای دفتر کپیه استفاده می‌نمایند.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHTA☽︎]

••دفتر روزنامه

دفتر روزنامه یا دفتر روزنامه عمومی دفتری است که کلیه معاملات و رویدادهای مالی یک واحد اقتصادی روزانه به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت می‌شوند.

در گروه دفاتر حساب‌داری، دفتر روزنامه عمومی و دفتر کل با هم دفاتر رسمی یا قانونی را تشکیل می‌دهند. دفاتر تأمین و سایر دفاتر مورد نیاز حسابداران نیز دسته‌ی دیگری است که به آن دفاتر غیر رسمی یا کمکی می‌گویند.

دفتر روزنامه، دفتری است که تاجر عملیات روزانه (با بار مالی) خود را در آن ثبت می‌کند. برخی تاجران گروهی از عملیات‌ها را در دفاتر دیگری نیز ثبت می‌کنند، مثلاً عملیات مربوط به فروش کالای خاص یا عملیات مربوط بین تاجر و تاجر بخصوصی که برای تاجر حائز اهمیت ویژه‌ای است.

بر اساس ماده ۷ قانون تجارت ایران، «دفتر روزنامه دفتری است که تاجر باید همه روزه مطالبات، دیون و دادوستد تجارتی و معاملات راجع به اوراق تجارتی و به طور کلی جمیع واردات و صادرات تجارتی خود را به هر اسم و رسمی که باشد و وجوهی را که برای مخارج شخصی خود برداشت می‌کند در آن ثبت نماید.»

«دفتر روزنامه باید دارای ستونهای مناسب برای انتقال اطلاعات سند حسابداری به آن باشد. بنا براین دفتر روزنامه باید حداقل دارای ستون‌هایی برای درج شماره سند حسابداری، تاریخ، شرح، مبلغ بدهکار و مبلغ بستانکار هر رویداد باشد.»

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHTA☽︎]

••دفترکل

دفتر کل عبارتست از دفتری که حساب‌ها پس از طبقه‌بندی، به‌طور جداگانه در آن نگهداری می‌شوند. این حساب‌ها ممکن است به صورت صفحات یک دفتر یا به صورت کارت‌ها و اوراق آزاد باشند. البته طبق قانون تجارت ایران، استفاده از کارت به عنوان دفتر کل، مجاز نیست.

متداول‌ترین فرم حساب‌های دفتر کل، در حقیقت همان فرم تی (T) است که هر یک از طرفین آن به چند ستون تقسیم شده است و از چند قسمت اصلی به شرح زیر تقسیم می‌شود:

عنوان حساب: در بالای صفحات یا کارت‌های مربوط به هر حساب، نام و شماره حساب مذکور نوشته می‌شود .

ستون تاریخ: در این ستون تاریخ ثبت شده در دفتر روزنامه که همان تاریخ وقوع معاملات است، نوشته می‌شود و نه تاریخ نقل اعداد از دفتر روزنامه به دفتر کل. این ستون نیز مانند ستون تاریخ دفتر روزنامه، به دو ستون جداگانه برای تاریخ روز و تاریخ ماه تقسیم می‌شود. تاریخ سال در زیر کلمه تاریخ و تاریخ ماه را باید فقط در نخستین سطر هر صفحه یا آغاز ماه جدید و تاریخ روز را برای کلیه اقلام تکرار کرد.

ستون شرح: معمولاً در این قسمت شرح مختصری از معاملات نوشته می‌شود. البته بعضی از حساب‌داران فقط به نوشتن عبارت «به شرح دفتر روزنامه» اکتفا می‌کنند.

ستون عطف: در این ستون شماره صفحه دفتر روزنامه در مقابل هریک از اقلام نقل شده ثبت می‌گردد.

ستون مبلغ: در این فرم، دو ستون مبلغ یکی برای مبالغ بدهکار در سمت راست و دیگری برای مبالغ بستانکار در سمت چپ وجود دارد .

باید توجه داشت که نقل اعداد از دفتر روزنامه به حساب‌های مربوط در دفتر کل به منظور طبقه بندی فعالیت‌های مالی می‌باشد

دفتر کل بخشی از سیستم حسابداری است؛ که جهت تهیه صورتهای مالی و ترازنامه به وجود آمده است . دفتر کل جهت ثبت عملیات ( که از دیدگاه علم حسابداری دارای بار مالی است) با فواصل بیشتری نسبت به فاصله ثبت رویدادها در دفتر روزنامه ایجاد شده و به عنوان نمونه : حساب موجودی نقد (وجوه نقد) در یک سرفصل و از صفحه ۱ تا صفحه ... نوشته شده‌است و ترتیب نگارش حساب‌ها در دفتر نیز به همان ترتیبی است که حساب‌ها در ترازنامه قرار می‌گیرند.

دارای ۸ ستون :شماره ثبت در دفتر روزنامه، تاریخ، شرح، عطف، بدهکار، بستانکار، تشخیص و مانده است.

ماده ۵ آئین نامه تحریر دفاتر موضوع ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم: دفتر کل دفتری است که عملیات ثبت شده در دفتر یا دفاتر روزنامه برحسب سرفصل یا کدگذاری حساب‌ها در صفحات مخصوص آن ثبت می‌شود به ترتیبی که تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه از آن امکان‌پذیر باشد.

ماده ۸ قانون تجارت:دفتر کل دفتری است که تاجر باید کلیه معاملات را لااقل هفته یک مرتبه از دفتر روزنامه استخراج و انواع مختلفه آن را تشخیص و جداکرده هر نوعی را در صفحه مخصوصی در آن دفتر به‌طور خلاصه ثبت کند.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHTA☽︎]

••دفتر دارایی

تاجر باید در انتهای هر سال بداند که دارائی او تا چه اندازه‌است و در جریان سال گذشته چه مقدار سود یا زیان داشته از این جهت ناچار است بیلان حساب تجارتی خود را داشته باشد. بنابراین قانون تجارت تنظیم دفتر دارائی را تا ۱۵ فروردین هر سال نسبت به سال قبل الزامی دانسته‌است.

دفتر دارائی استخراج از دفتر کل است و در آن کلیه دارائی تاجر اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات و دیون و وجه نقد اعم از این که در صندوق موجد باشد یا در بانک‌ها، ثبت می‌شود. فرقی که این دفتر با سایر دفاتر دارد این است که تاجر باید ذیل آن را امضاء نماید و در حقیقت صحت مفاد آن را تصدیق کند و علت آن هم این است که چون از دفاتر مختلف استخراج می‌شود صحت انتقال و مطابقت آن باید با استحضار تاجر باشد.

الزام به نگاه داری دفتری به نام دارائی بی‌فایده و در نظر اول ممکن است موجب اتلاف وقت باشد، زیرا عملاً تجار از دفتر کل استفاده می‌نمایند و همه ساله به نام ترازنامه از دفتر کل استخراج می‌نمایند که دارائی و سود و زیان تجارتخانه در آن قید شده‌است. ولی با در نظر گرفتن این که مقصود قانون‌گذار این است که بیلان عملیات و حتی ترازنامه همه ساله تاجر در دسترس بوده و با نظر اجمالی در مواقع لازم بتوان وضعیت تجارتی او را تشخیص داد، لزوم آن معلوم می‌شود.

البته قابل ذکر است که دفتر دارائی در قانون تجارت ذکر شده و عملاً از آن استفده نمی‌شود چرا که الزامی قانونی برای آن وجود ندارد مثل دفتر کل و دفتر روزنامه که عملاً منسوخ شده ولی به سبب این که وزارت امور اقتصاد و دارایی مجری آن است و این دفاتر را از موءدیان خود خواستار است آن را نگهداری می‌کنند اما قانون تجارت مجری خاصی در کشور ندارد بنابراین این دفتر عملاً استفاده نمی‌شود.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان