پژوهش های فرهنگی
پژوهش های فرهنگی استاد شامل رساله راه ما ( ۱۹۳۵ )، کتاب نام های ایرانی (۱۳۱۹) و رساله ای درباره فیزیک جدید و فلسفه ی ایران باستان است. در زمینه ی زبان، کتاب های وندها و گهواره های فارسی (۱۳۶۸)، فرهنگ حسابی ۳۷۲ ، رساله ی توانایی زبان فارسی(۱۳۵۰) از آثار ماندنی در فرهنگ فارسی هستند.
دکتر حسابی در سال ۱۳۱۴ عضو پیوسته ی فرهنگستان ایران شد. علاوه بر این عضو شورای عالی فرهنگ، عضو انجمن اصطلاحات علمی، رئیس پژوهش فضای ایران در هنگام تشکیل آن و رئیس انجمن ژئوفیزیک ایران به هنگام تشکیل آن بود در بسیاری از کنفرانس های علمی شرکت داشت و با بسیاری از نامداران جهان علم در ارتباط بود.
فعالیت های سیاسی
دکتر حسابی علاوه بر فعالیت های علمی و کارهای تحقیقاتی در امور سیاسی و اداری و قانونگذاری کشور نیر مؤثر بود. ایشان عضو هیأتی بود که از شرکت نفت انگلیس خلع ید کرد و نخستین رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران شد. در سال ۱۳۳۰ به وزارت فرهنگ ایران در دولت مصدق منصوب شد. پس از آن به مجلس سنا راه یافت و تا سال ۱۳۴۲ در این سمت باقی ماند. او با طرح قرار داد ننگین کنسرسیوم و کاپیتولاسیون و نیز با عضویت دولت ایران در قرارداد سنتو در مجلس مخالفت کرد. در سال ۱۹۵۷ به عنوان سناتور انتخابی تهران وارد مجلس چهارم سنا شد. وی هچنین وزیر آموزش و پرورش کابینه محمد مصدق در سال‌های ۱۹۵۱- ۱۹۵۲ بوده است.
نویسندگان مورد علاقه
پروفسور محمود حسابی به آثار نویسندگان و شعرایی چون: حافظ، سعدی، فردوسی، مولوی، نظامی، باباطاهر، آندره ژید، شکسپیر، شلی، فالکنر، آناتول، فرانس، ولتر، هکسلی، همینگوی، راسل، بودلر، راسین، رامبو، ورلن و… علاقه داشت.
ارتباط با بزرگان
پروفسور اینشتین، برگمان، بلاکت، دیراک، شرودینگر، بور، تلر، بورن، فرمی، فون نویمن، گودال، ویتسکر، برتراند راسل، آندره ژید و استاد مطهری، علامه محمد تقی جعفری، استاد ابوالقاسم حالت، استاد شیخ الملک، کمال الملک و … ازجمله بزرگانی بودند که استاد با ایشان در ارتباط بود.
مراکز تحقیق
دانشگاه سوربن: تحقیق بر روی سلول های فتوالکتریک
دانشگاه تهران: تحقیق بر روی نظریه بی نهایت بودن ذرات و عبور نور از مجاورت ماده
دانشگاه شیکاگو امریکا: تحقیق بر روی عبور نور از مجاورت ماده به توصیه پروفسور اینشتین
دانشگاه پرینستن امریکا: تحقیق بر روی نظریه بی نهایت بودن ذرات به عنوان تنها دستیار ایرانی پروفسور اینشتین
مرکز تحقیقات سرن سوییس: تحقیق بر روی نظریه بی نهایت بودن ذرات
شاگردان ب*ر*جسته
پروفسورحسابی شاگردان ب*ر*جسته زیادی را تربیت کردند. اما از میان همه آنها می‌توان به دو چهره مشهوراشاره نمود که عبارتند از: دکتر مصطفی چمران و پروفسور منوچهر جمالی.
درباره دکتر حسابی، بزرگنمایی شده ؟!
اغراق‌هایی که در بیان مرتبه علمی دکترحسابی و روابط وی با دانشمندان آن عصر در نشریات و کتاب‌های درسی مطرح شده است اعتراض برخی چهره‌های دانشگاهی را بر انگیخته است. طرح اعطای عنوان مرد علمی سال ۱۹۹۰در رشته فیزیک از سوی مرکز بین المللی زندگی‌نامه‌ها (کمبریج) به محمود حسابی، به دلیل بی‌اعتبار بودن صادرکننده آن خدمات درخشان علمی حسابی را خدشه دار کرد.
رضا منصوری، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف و معاون سابق وزارت علوم، شاید مهم ترین منتقد "غلو در توصیف مقام علمی دکتر محمود حسابی" باشد. او در این زمینه، مقالاتی نوشته و در مجموع معتقد است فرزند دکتر حسابی، ایرج حسابی، با انگیزه های گوناگون، سخنانی را به عنوان "واقعیت زندگی دکتر حسابی" به خورد جامعه ایران می دهد که به هیچ وجه صحت ندارند.
وی همچنین از بزرگنمایی دکتر حسابی در کتب درسی آموزش و پرورش نیز انتقاد می کند و تحویل دادن "دروغ های علمی" به دانش آموزان ایرانی را نکوهش می کند.
رضا منصوری در مصاحبه ای می‌گوید: مرحوم حسابی زمانی مقاله ای می‌فرستد برای مجله ای در پاریس در مورد آنچه در کتب درسی مدارس ما یا برپاکنندگان کتیبه ای در دانشگاه اصفهان، آن را نظریه ای بسیار عمیق و برتر از نظریه‌های انیشتین تلقی کرده‌اند. منصوری ادعا کرد بنابر اسناد تاریخی این مقاله برای داوری به سینج، نسبیت دان معروف، داده میشود که داور به دلیل برخی اشتباهات محاسباتی آن مقاله را برای چاپ نمی پذیرد.
هادی اکبرزاده رییس انجمن فیزیک ایران نیز گفت: بخشی از مطالبی که در مورد حسابی از جمله همکاری و ارتباط وی با انشتین مطرح میشود اغراق‌آمیز و غیر واقعی است. وی همچنین گفت: انجمن فیزیک ایران در سال‌های اخیر همواره با طرح این قبیل مطالب اغراق‌آمیز برخورد کرده و از جمله در دوره قبلی هیات مدیره انجمن طی نامه ای به ریاست دانشگاه اصفهان به درج برخی مطالب غیرواقعی و اغراق آمیز در کتیبه یادبود حسابی اعتراض کرده‌است.
بزرگداشت ها
کنگره ۶۰ ساله فیزیک ایران، ۱۳۶۶ش. بزرگداشت پروفسور حسابی، پدر علم فیزیک ایران
نامگذاری تالار استاد دکتر حسابی در سازمان انرژی اتمی با شرکت پروفسور عبدالسلام، به پاس بنیان گذاری علم هسته ای و تاسیس رآکتور اتمی در ایران، به وسیله پروفسور حسابی، ۱۳۶۷
چهارراه و خیابان حسابی در تجریش، توسط شورای نامگذاری، ۱۳۲۰ش
خیابان حسابی در اراک، توسط شورای نامگذاری، به ابتکار جناب آقای دکتر قریب، ۱۳۴۰
مدارس مختلف در استان های کشو، به نام پروفسور حسابی،به پاس خدمات فرهنگی استاد، از ۱۳۲۰
کتابخانه پروفسور حسابی، به ابتکار شهرداری تهران، به پاس خدمات استاد، در منطقه ۱۷، ۱۳۷۱
اعطای جایزه حسابی، به بهترین پژوهش گر کشور، در علم فیزیک، از ۱۳۶۲
بلوار استاد حسابی در شهر مقدس مشهد ۱۳۷۸
بلوار دکتر حسابی در شیراز ۱۳۷۹
خیابان دکتر حسابی در دماوند ۱۳۶۶
بلوار پروفسور حسابی در کرج ۱۳۷۴
خیابان دکتر حسابی در رشت ۱۳۷۷
بلوار دکتر حسابی در شاهین شهر ۱۳۷۶
ساختمان دکتر حسابی در دانشگاه اراک ۱۳۷۶
سالن آزمایشگاه دکتر حسابی در دانشگاه آزاد اراک ۱۳۷۶
نامگذاری تعدادی از شعبات بانک ها به نام پروفسور حسابی
نامگذاری مجتمع آموزشی در بافق یزد و…
موزه دکتر حسابی
اندک زمانی پس از مرگ حسابی در سال ۱۳۷۲، خانه او تبدیل به موزه ای شد که در آن وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان‌ها و تقدیرنامه‌ها و عکس‌های قدیمی و متن نطق‌ها و نوشته‌ها در آن به نمایش گذاشته شده است. این موزه در خیابان تجریش – خیابان مقصودبیک قرار دارد.
تالیفات
نوشته های دکتر حسابی شامل ۲۱ کتاب، رساله و مقاله است. این نوشته ها در سه زمینه ی فیزیک، زبان فارسی و پژوهش های فرهنگی است. در موضوع فیزیک، علاوه بر رساله ی دکتری درباره ی حساسیت سلول های فوتوالکتریک (۱۹۲۷) شش جلد کتاب و شش مقاله منتشر کرده اند که عبارتند از:
کتاب فیزیک دوره اول متوسطه ۱۳۱۸
کتاب دیدگانی فیزیک دانشگاه تهران ۱۳۴۰
نگره کاهنربایی ۱۳۴۵
فیزیک حالت جامد ۱۳۴۸
دیدگانی کوانتیک ۱۳۵۸
الکترودینامیک Essaid Interpretation des Ondes de Broylie
تفسیر امواج دو بر در شش رساله با عنوان A Strain Theory of Matter
مقاله ای درباره ی پیشنهاد تفسیر قانون جاذبه ی عمومی نیوتون و قانون میدان الکتریکی ماکسول چاپ شده در گزارش ذرات اصلی در دانشگاه کمبریج انگلیس ۱۹۴۶
مقاله ای درباره ی ذرات پیوسته Continuous چاپ شده به وسیله ی آکادمی علوم امریکا ۱۹۴۷
مقاله ای درباره ی مدل بی نهایت گسترده در نشریه ی فیزیک فرانسه
رساله ای درباره ی نظریه ذره های بی نهایت گسترده
تئوری معروف دکتر حسابی
دکتر حسابی یکبار تابستان برای مدت کوتاهی به ایران بازگشت و در خانه ای متعلق به آقای جمارانی تابستان را سپری می کرد و در همین ایام در حین مطالعات به این فکر افتادند که علت وجود خاصیتهای ذرات اصلی باید در این باشد که این ذرات بی نهایت گسترده اند و هر ذره ای در تمام فضا پخش است و نیز هر ذره ای بر ذرات دیگر تاثیر می گذارد. به این ترتیب به فکر آزمایشی افتاد که این نظریه را اثبات و یا نفی کند. او با خود فکر کرد اگر این تئوری صحیح باشد باید چگالی یک ذره مادی به تدریج با فاصله از آن کم شود و نه اینکه یک مرتبه به صفر برسد و نباید ذره مادی شعاع معینی داشته باشد. پس در اینصورت نور اگر از ن*زد*یک*ی جسمی عبور کند باید منحرف شود. پس از اینکه محاسبات مربوط به قسمت تئوری این نظریه را به پایان رسانید پس از بازگشت به امریکا به راهنمایی پرفسور انیشتین در دانشگاه پرنیستون به تحقیقات در این زمینه پرداخت. پرفسور انیشتین قسمت نظری تئوری را مطالعه کرد و دکتر حسابی را به ادامه کار تشویق کرد. دکتر حسابی به راهنمایی پرفسور انیشتین به تکمیل نظریه پرداخت سپس یک سال دیگر در دانشگاه شیکاگو به کار پرداخت و آزمایشهایی در این زمینه انجام داد. وی با داشتن یک انتر فرومتر دقیق توانست فاصله نوری را در عبور از مجاورت یک میله اندازه بگیرد و چون نتیجه مثبت بود آکادمی علوم آمریکا نظریه دکتر حسابی را به چاپ رسانید. برخی همکاران از نامأنوس بودن و جدید بودن این فکر متعجب شدند و برخی از این نظریه استقبال کردند.
شرح آزمایشهای انجام شده و نتیجه آن
در اثبات نظریه دکتر حسابی اگر در آزمایش, نور باریک لیزر از مجاورت یک میله وزین چگال عبور داده شود، سرعت نور کم می شود. در نتیجه پرتو لیزر منحرف میگردد.
هرگاه پرتو لیزر بطور مناسبی از میان دو جسم سنگین که در فاصله ای از هم قرار دارند عبور داده شود انحراف آن هنگام عبور از مجاورت جسم اول و سپس از مجاورت جسم دوم به خوبی معلوم میشود و این انحراف قابل عکسبرداری است. این آزمایش گسترده بودن ذره را نشان می دهد. بر طبق این آزمایش انحراف زیاد پرتو لیزر فقط در اثر پراش نبوده بلکه مربوط به جسم است. بر حسب این نظریه هر ذره، مثلاً الکترون, کوارک یا گلویون نقطه شکل نیست بلکه بی نهایت گسترده است و در مرکز آن چگالی بسیار زیاد بوده و هر چه از مرکز فاصله بیشتر شود آن چگالی بتدریج کم می شود. بنابراین یک پرتو نور از یک فضای چگالی عبور کرده و شکست پیدا میکند و انحراف می یابد.
اختلاف تئوری بی نهایت بودن ذرات با تئوریهای قبلی
در تئوریهای قبلی هر ذره قسمت کوچکی از فضا را در بر دارد یعنی دارای شعاع معینی است و خارج از آن این ذره وجود ندارد ولی در این تئوری ذره تا بی نهایت گسترده است و قسمتی از آن در همه جا وجود دارد. در تئوریهای جاری نیروی بین دو ذره از تبادل ذرات دیگر ناشی می شود و این نیرو مانند توپی در ورزش بین دو بازیکن رد و بدل می شود و این همان ارتباطی است که یبن آنها حاکم است و در تئوریهای جاری تبادل ذرات دیگری این ارتباط میان دو ذره را ایجاد میکند. مثلاً نوترون که بین دو ذره مبادله می شود,اما در تئوری دکتر حسابی ارتباط بین دو ذره همان ارتباط گسترده ایست که درهمه جا بعلت موجودیت آنها در تمام فضا بین آنها وجود دارد.
ارتباط این تئوری با تئوری نسبیت انیشتین
تئوری انیشتین می گوید: خواص فضا در حضور ماده با خواص آن در نبود ماده فرق دارد، به عبارت ریاضی یعنی در نبود ماده، فضا تخت است ولی در مجاورت ماده فضا انحنا دارد. اگر بگوییم یک ذره در تمام فضا گسترده است در هر نقطه از فضا چگالی ماده وجود دارد و سرعت نور به آن چگالی بستگی دارد به زبان ریاضی به این چگالی می توان انحنای فضا گفت.
ارتباط فلسفی این تئوری با فلسفه وحدت وجود
در این نگرش همه ذرات جهان بهم مرتبط هستند. زیرا فرض بر این است که هر ذره تا بی نهایت گسترده است و همه ذرات جهان در نقاط مختلف جهان با هم وجود دارند. یعنی در واقع قسمت کوچکی از تمام جهان در هر نقطه ای وجود دارد
انجمن رمان نویسی
دانلود رمان
