• رمان ققنوس آتش به قلم مونا ژانر تخیلی، مافیایی/جنایی، اجتماعی، عاشقانه کلیک کنید
  • رمان ترسناک.فانتزی.عاشقانه‌ مَسخِ لَطیف به قلم کوثر حمیدزاده کلیک کنید

انواع ساز‌های موسیقی را بشناسیم

ساعت تک رمان

F A L C O N

معاونت کل + ویراستار نشریه
پرسنل مدیریت
معاونت کل سایت
طراح انجمن
ویراستار انجمن
تایپیست
تاریخ ثبت‌نام
2020-08-11
نوشته‌ها
2,033
لایک‌ها
21,866
امتیازها
138
سن
23
محل سکونت
عسلی چشماش...
وب سایت
forums.taakroman.ir
کیف پول من
76,488
Points
615
سطح
  1. حرفه‌ای
دوتار

دوتار یکی از سازهای مضرابی موسیقی ایرانی است و همان‌گونه که از نام آن برمی‌آید، دارای دو سیم (تار) است. این ساز را معمولاً با مضراب نمی‌نوازند و با ناخن، زخمه می‌زنند.

تاریخچه
دوتار پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد. امروزه حوزه‌های نواختن دوتار عبارت‌اند از شمال خراسان در شهرهای قوچان، بجنورد، شیروان، اسفراین و درگز و آشخانه و جنوب و شرق خراسان در شهرهای تربت جام، تایباد، نیشابور،فردوس، بیرجند، بجستان، بردسکن، قائنات،، کاشمر، باخرز، خواف و سرخس وگناباد و سبزوار و نواحی ترکمن‌نشین شمال شرق از جمله استان گلستان و بخش علی‌آباد کتول همچنین برخی مناطق استان مازندران. این ساز در نواحی مختلف، با اندکی تغییر در شکل و نحوه نوازندگی دیده می‌شود. انواع دوتار در محدوده مرزهای جغرافیایی ایران به «دوتار خراسان» با دو گونه شمال و شرق، «دوتار ترکمن» و «دوتار مازندران» تقسیم می‌شود شکل ساز و نحوه در دست گرفتن و سبک نواختن در شمال و شرق خراسان با هم تفاوت دارد. مردم مناطق خراسان قصه‌ها و داستان‌های خود را در قالب آهنگ‌هایی زیبا س*ی*نه به س*ی*نه به نسل‌های کنونی منتقل کرده‌اند. محوریت دوتار شرق خراسان در شهر تربت جام و تا حدودی تایباد بوده و مرکزیت دوتار شمال خراسان شهر قوچان است، اما در شهرهای خواف فردوس، تربت حیدریه، قائن و بیرجند نیز در پی سفر هنرمندان زبده دوتار نواز شرق خراسان این ساز نواخته می‌شود. تیره ترکمنهای سالور تربت جام در شرق خراسان نیز دوتار ترکمنی می‌نوازند.

ساختمان ساز
دوتار شمال خراسان دارای کاسه‌ای گلابی‌شکل و دسته‌ای نسبتاً دراز و دو رشته سیم (تار) است. طول دستهٔ آن حدود ۶۰ سانتی‌متر و کل ساز حدود ۱ متر است.قسمت گلابی‌شکل این ساز از چوب درخت شاه‌توت و دستهٔ آن از چوب زردآلو یا درخت گردو ساخته می‌شود. در قدیم به جای سیم از ابریشم استفاده می‌شد. طبق نظر محمدحسین یگانه (حاج حسین)، برای سیم بم هشت لا و برای سیم زیر شش لا نخ ابریشم را به هم می-تابیدند. حاج حسین ایده‌آل صداگیری از ساز را نواختن با ابریشم می‌دانست، چرا که عقیده داشت زبان ساز یا سیم که در قدیم از ابریشم ساخته می‌شد، باید از ج*ن*س خود ساز (:چوب توت) باشد. حاجی قربان سلیمانی سیم زیر دوتار خود را مؤنث (: زن) و سیم بم را مذکر (: مرد) توصیف می‌کند. او، علاوه بر این، سیم زیر را به حوا و بم را به حضرت آدم نسبت می‌دهد. در شرق خراسان دوتار ۸ پرده و یک نیم پرده دارد، کاسه ساز و صفحه ساز از چوب توت و گاهی از چوب گردو ساخته می‌شود و دسته آن از درخت زردآلو و گاهی از عناب و گردو تهی می‌شود. سازی که به ۱۸ پرده شناخته می‌شود زیر مجموعه دوتار اصیل نمی‌باشد. از سازندگان ماهر دوتار شرق خراسان در شهر تربت جام می‌توان استاد حاج حسینعلی غمخوار احمدی، استاد اسفندیار تخم کار، استاد عبدالله وسعید سرور احمدی را نام برد. دوتار ترکمنی نیز مانند دوتار شمال خراسان است با این تفاوت که دسته دوتار ترکمن دارای زاویه انحراف به سمت بیرون است. استفاده از تارهای ابریشمی به جای سیم فلزی نیز در شمال خراسان و در نواحی ترکمن‌نشین رایج بوده‌است. از مرحوم الیا قلی یگانه دوتار نواز معروف ترکمن در درگز آثاری وجود دارد که با دوتاری با تارهای ابریشمی نواخته شده‌است.

کوک دوتار خراسان
دوتار در شمال خراسان با نسبت چهارم و پنجم کوک می‌شود. با کوک ترکی می‌توان نغمه‌هایی همچون گرایلی، دونم دونم، دندبای، و کوراوغلی و با کوک کردی آهنگ‌های سرموقام، لو، شاه بهرام و جعفرقلی را اجرا کرد. در شرق خراسان نیز دو کوک متداول وجود دارد که اغلب غزلیات و دوبیتی‌ها با کوک فاصله چهارم و اشترخجو، آهو و… با کوک فاصله پنجم نواخته می‌شود. از جمله نوازندگان سرشناس خراسانی می‌توان از نظرمحمد سلیمانی، ابراهیم شریف‌زاده، قربان سلیمانی، غلامحسین سمندری، عبدالله سروراحمدی، غلامعلی پورعطایی، عثمان محمدپرست و رمضان سلمانی بردری نام برد.


 
انجمن رمان نویسی دانلود رمان

F A L C O N

معاونت کل + ویراستار نشریه
پرسنل مدیریت
معاونت کل سایت
طراح انجمن
ویراستار انجمن
تایپیست
تاریخ ثبت‌نام
2020-08-11
نوشته‌ها
2,033
لایک‌ها
21,866
امتیازها
138
سن
23
محل سکونت
عسلی چشماش...
وب سایت
forums.taakroman.ir
کیف پول من
76,488
Points
615
سطح
  1. حرفه‌ای
ربابه

رَباب که مردمان عرب زبان خوزستان آن را ربابه می‌نامند از ساز های رایج در میان عرب های خوزستان است و به نوعی از آنکه جعبه صوتی (کاسه طنینی) فلزی دارد را گَلِن یا گالُن نیز می گویند. این ساز به جز در خوزستان، تا حدودی در میان بومیان زبان عربی جزیرهٔ کیش در هرمزگان، در تمام کشور های عربی و شمال آفریقا دیده می شود و توسط عرب های ایرانی در خوزستان متداول شده و از قدیم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. رَباب از خانواده ساز های زهی آرشه ای (کمانی) مقَید است. این ساز تنها یک سیم از ج*ن*س رشته های دم اسب و یک دسته کوتاه از ج*ن*س چوب توت یا چوب های متداول دیگر دارد، آرشه آن نیز از ترکه ای چوب خمیده و با مو دم اسب است.

ویژگی های ظاهری و ساختاری رَباب
در خوزستان رَباب با دو نوع جعبه صوتی متداول است:

  1. رَباب با جعبه صوتی چوبی: این نوع رَباب به دو شکل مستطیل شکل و منحنی (مستطیل که از طرف چپ و راست منحنی شده است) شکل مشاهده می شود که دهانه‌ی آنها با پو*ست گوستفند پوشیده شده است. در برخی از نمونه ها، جعبه صوتی یک قاب است که هر دو طرف آن پو*ست کشیده شده است و خرک نیز در منطقه‌ی معینی روی پو*ست قرار دارند. رباب دارای یک سیم مویین شکل است که از یک طرف به سیم گیر و پس از رد شدن از روی خرک مستقیما به دور تنها گوشی آن پیچیده می شود. رَباب فاقد شیطانک است، ولی به علت فاصله‌ی زیاد سیم از دسته، امکان تماس سیم با دسته هنگام انگشت گذاری وجود ندارد. این ساز یک میل (میله ای که در پایین ساز قرار دارد و به عنوان تکیه گاه سازاستفاده می شود ) فلزی و گاه چوبی دارد که از یک طرف در داخل دسته قرار میگیرد و پس از عبور از جعبه صوتی، از قسمت زیر آن خارج میشود و به عنوان تکیه گاه ساز مورد استفاده قرار می گیرد.
  2. رَباب با جعبه صوتی فلزی(گالن): عرب های خوزستان گاه به جای جعبه صوتی یا قاب چوبی از گالن یا ظرف های مکعب مستطیل فلزی چهارلیتری روغن استفاده میکنند. سایر قسمت های این رَباب مانند رباب با جعبه صوتی چوبی است.
کوک رَباب
رباب کوک ثابتی ندارد و میزان کشش تنها سیم مویین آن، ارتباط مستقیم با وسعت صوتی صدای خواننده دارد. صدای این سیم در رباب مورد برسی به صورت می بمل (4♭E) کوک شده است.

نوع استفاده رَباب
رباب تنها ساز زهی بومی است که در خوزستان برای اجرا های موسیقی سنتی عربی استفاده می شود. تمام فرم های سازی و آوازی موسیقی سنتی عربی با رباب قابل اجرا هستند رباب با چند ساز کوبه ای شامل کاسوره، تمپو و تمبک همراهی میشود و مهم ترین عرصه‌ی حضور این ساز، مجالس عروسی و شادمانی است.


 
انجمن رمان نویسی دانلود رمان

F A L C O N

معاونت کل + ویراستار نشریه
پرسنل مدیریت
معاونت کل سایت
طراح انجمن
ویراستار انجمن
تایپیست
تاریخ ثبت‌نام
2020-08-11
نوشته‌ها
2,033
لایک‌ها
21,866
امتیازها
138
سن
23
محل سکونت
عسلی چشماش...
وب سایت
forums.taakroman.ir
کیف پول من
76,488
Points
615
سطح
  1. حرفه‌ای
رباب

رَباب (Rabab) یک ساز قدیمی است که خاستگاه آن خراسان دوره اسلامی، سیستان و بلوچستان و افغانستان می‌باشد. این ساز با نام رباب بیش از یک هزار سال قدمت دارد و نام پارسی‌اش رواده می‌باشد. در متون باستانی و یونانی و به ویژه در لاتین «پندورا پرزاروم» نگاشته شده‌است.

تاریخچه
گفته شده شخصی بنام «نتن خان» که در قرن ۱۶ میلادی در دامنه‌های پامیر بدخشان می‌زیسته‌است و معاصر اکبر کبیر (سومین پادشاه از سلسله گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند) بوده این ساز را باز طراحی کرده‌است.

این ساز آرشه‌ای به زبان فارسی رواوه نامیده می‌شود و بدنه‌اش مانند رباب کوچک، دو کاسه‌ای است که نخست به شکل ساز آرشه‌ای بوده و با آرشه یا کمان نواخته می‌شده اما به مرور زمان تکامل یافته و با مضرابی به نام ناخنک یا شهباز نواخته می‌شود. این ساز قبلاً دو سیم داشته که بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده‌است و آن را کمانچه می‌نامند.

از نوازندگان رباب در افغانستان می‌توان به رحیم خوش‌نواز و در ایران به بیژن کامکار اشاره کرد.


اجزاء تشکیل دهنده
تنهٔ این ساز از چوب توت بی دانه ساخته می‌شود که داخل آن تهی بوده و پو*ست روی آن از پو*ست بزغاله کشیده می‌شود، تارهایش در قدیم «زه» یا روده بود که استاد محمدعمر تغییراتی اصلاحی در پرده‌ها و تارهای رباب ایجاد کرد و تار نایلون به کار برد.

رباب مجموعاً از چهار قسمت شکم، س*ی*نه، دسته و سر تشکیل شده‌است، شکم در واقع جعبه‌ای به شکل خربزه‌است که بر سطح جلویی آن، پو*ست کشیده شده و خرکی کوتاه روی پو*ست قرار گرفته‌است. س*ی*نه نیز جعبه‌ای مثلث شکل است که سطح جلویی آن، تا اندازه‌ای گرد و ماهی شکل و از ج*ن*س چوب است. در سطح جانبی س*ی*نه (سطحی که هنگام نواختن در بالا قرار می‌گیرد)، هفت گوشی تعبیه شده که سیم‌های تقویت کننده صدای ساز به دور آن‌ها پیچیده می‌شوند. بر سطح جانبی دیگر (سطح پائینی)، پنجره‌ای دایره‌ای شکل ساخته شده‌است. دسته ساز نسبتاً کوتاه است و بر روی آن، حدود ده «دستان» بسته می‌شود و بالاخره در سر ساز، مانند، تار جعبهٔ گوشی‌ها قرار گرفته و در سطوح بالائی و پائینی این جعبه، هر یک سه گوشی تعبیه شده‌است، سطح جانبی جعبهٔ گوشی‌ها کمی به طرف عقب ادامه یافته‌است.

تعداد سیم‌های رباب شش یا سه سیم جفتی است که سیم‌های جفت با یکدیگر هم‌صوت کوک می‌شوند، سیم‌های رباب در قدیم از روده ساخته می‌شده در حالیکه امروز آن‌ها را از نخ نایلون می‌سازند و سیم بم (نظیر گیتار) روی جسم نایلونی‌اش روکشی فلزی دارد. رباب اساساً سازی محلی است و در نواحی خراسان و افغانستان معمول است.
  • کاسه
  • بدنه
  • صفحه
  • دسته
  • گوشی‌ها
  • شیطانک
  • سیم گیر
  • سر پنجه (تاج): ا ز چوب توت ساخته می‌شود
  • پو*ست: روی قسمت پایینی کاسه کشیده می‌شود و از پو*ست آهو و پو*ست بز است.
  • خرک: از شاخ آهو و گاهی از چوب توت ساخته می‌شود
  • دستانها: اغلب از زه است گاهی هم از نخ نایلونی و نخ‌های نسوز استفاده می‌شود
  • مضراب: از ج*ن*س شاخ آهو یا پلاستیک است.
  • تارهای اصلی ۱ و۲ و ۳ روده‌ای نازک، ۴ روده‌ای ضخیم
  • تارهای فولادی (فولاد)



رباب ساخته استاد حسین قلمی

انواع ساز
سه اندازه رباب وجود دارد:

  1. رباب بزرگ یا شاه رباب Shahrubab
  2. رباب میانه یا رباب
  3. رباب کوچک یا زیلچه Zeleche
  4. رباب (ربابه خوزستان)
شکل‌های ساز
  • رباب با کاسه مربعی شکل
  • رباب با کاسه استوانه‌ای
  • رباب با کاسه کشتی یا کشکول
  • رباب با کاسه گلابی شکل
  • رباب با کاسه کروی شبیه به کمانچه
  • رباب با کاسه‌ای شبیه سه تار یا تنبور کنونی
  • رباب با کاسه‌ای بیضی
گفته شده که رباب آلت موسیقی اصیل پشتون‌هاست. در ایران به آن «ساز» یا «ساز تار» یا تار وهم چنان رباب گفته می‌شود. تنها فرقی که که میان تار و رباب است: رباب اغلب تارهای رزونانس دارد؛ و از آن به ندرت استفاده می‌شود و در ایران همین اهتزازهای ارتعاشی با انگشت‌گذاری و کورد حل می‌شود یعنی در تار هارمونی مدنظر گرفته شده‌است.

 
انجمن رمان نویسی دانلود رمان

F A L C O N

معاونت کل + ویراستار نشریه
پرسنل مدیریت
معاونت کل سایت
طراح انجمن
ویراستار انجمن
تایپیست
تاریخ ثبت‌نام
2020-08-11
نوشته‌ها
2,033
لایک‌ها
21,866
امتیازها
138
سن
23
محل سکونت
عسلی چشماش...
وب سایت
forums.taakroman.ir
کیف پول من
76,488
Points
615
سطح
  1. حرفه‌ای
سلانه


سلانه
ساز زهی جدیدی است که در سال‌های اخیر سیامک افشاری با همکاری حسین علیزاده ساخته‌است.

سلانه،‌سازی است از خانواده تنبور با دسته بلند که براساس تصاویر تاریخی بازمانده از ایران باستان دارای سه سیم و سه گوشی بوده‌است که از طریق اضافه کردن سیم‌های اصلی می‌توان به صداهای بم‌تری دست یافت. کوشش‌های حسین علیزاده برای بازسازی و احیای این ساز باستانی، و کاوش‌هایش در گوشه‌های فراموش شده موسیقی ایرانی به آلبومی به نام سلانه منجر شد. این آلبوم شامل بداهه‌نوازی‌های علیزاده با این ساز در دستگاه‌های بیات اصفهان، سه‌گاه، بیات کرد و افشاری است. این آلبوم در نزد اساتید فن و کارشناسان موسیقی واکنش‌های متفاوتی برانگیخت. سلانه متشکل از ۱۲ سیم که ۶ سیم جهت انگشت‌گذاری و ۶ سیم به منظور طنین صدا است. این ساز ترکیبی از بربط و سه‌تار و تنبور است و به گفتهٔ سازنده، چون سلانه سلانه وارد موسیقی شده نام سلانه را به خود گرفته‌است.


 
انجمن رمان نویسی دانلود رمان

F A L C O N

معاونت کل + ویراستار نشریه
پرسنل مدیریت
معاونت کل سایت
طراح انجمن
ویراستار انجمن
تایپیست
تاریخ ثبت‌نام
2020-08-11
نوشته‌ها
2,033
لایک‌ها
21,866
امتیازها
138
سن
23
محل سکونت
عسلی چشماش...
وب سایت
forums.taakroman.ir
کیف پول من
76,488
Points
615
سطح
  1. حرفه‌ای
سه تار

سه‌تار
از سازهای زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست نواخته می‌شود. این ساز، دارای ۴ سیم از ج*ن*س فولاد و برنز است که به موازات دسته، از کاسه تا پنجه کشیده شده‌اند. سه‌تار دارای ۲۸ پردهٔ قابل حرکت از ج*ن*س روده‌ی حیوانات یا ابریشم است. صدای آن ظریف و تو دماغی و تا حدودی غمگین است و گستره صوتی آن از هنگامِ بمِ دو زیر خط حامل تا لا بمل بالای خط حامل و در نتیجه نزدیک به ۳ اکتاو است.

سه‌تار پیشتر هم‌خانواده با سازهایی چون دوتار و تنبور بوده‌است و امروزه به تار بسیار نزدیک‌تر است. در موسیقی دستگاهی ایران استفاده از سه‌تار بسیار رواج دارد؛ گرچه بیشتر برای تک‌نوازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز برای هر دستگاه کوک ویژه‌ای دارد ولی فاصلهٔ چهارم یا پنجم پایین رونده معمولاً بین سیم‌های اول و دوم ثابت است.

نوازندگان سه‌تار برای اجرای آن، در حالت نشسته روی زمین یا صندلی، کاسهٔ ساز را به صورت مورب و با زاویهٔ ۴۵ درجه روی ران راست قرار داده و با سر انگشتان دست چپ روی پرده‌ها (دستان‌ها) ی روی دستهٔ سه‌تار حرکت می‌کنند و با انگشت اشارهٔ دست راست خود به سیم‌ها ضربه می‌زنند. معمولاً برای نوازندگی فقط انگشتان اشاره، میانی، حلقه و در بعضی موارد انگشت کوچک دست چپ استفاده می‌شوند اما در آثار استادان، استفاده از انگشت شست برای پرده‌گیری روی سیم بم نیز کاربرد دارد. در حین نوازندگی سه‌تار، می‌توان با زخمه‌زدن نزدیک به خرک، صدا را کمی زبر و خشن کرد؛ و با انجام این کار نزدیک به گلوی ساز، صدایی نرم و ملایم و اصطلاحاً پخته‌تر تولید می‌شود.

در ساخت ساز سه‌تار از چوب (معمولاً گردو و توت و افرا) برای بدنه، و (توت) برای صفحه و (گردو) برای دسته و از فلز (برنز و فولاد) برای سیم‌ها و از استخوان برای تزئینات دسته، شیطانک و گاهی اوقات سیم‌گیر استفاده می‌شود.

 
انجمن رمان نویسی دانلود رمان

F A L C O N

معاونت کل + ویراستار نشریه
پرسنل مدیریت
معاونت کل سایت
طراح انجمن
ویراستار انجمن
تایپیست
تاریخ ثبت‌نام
2020-08-11
نوشته‌ها
2,033
لایک‌ها
21,866
امتیازها
138
سن
23
محل سکونت
عسلی چشماش...
وب سایت
forums.taakroman.ir
کیف پول من
76,488
Points
615
سطح
  1. حرفه‌ای
سی تار

سی‌تار
از سازهای زهی زخمه‌ای موسیقی هندی است.

این ساز دسته‌ای بلند و کشیده و کاسه‌ای به شکل گلابی دارد. این ساز هفت سیم اصلی و ۱۱ یا ۱۳ سیم تشدید (یا همراه) دارد که در زیر سیم‌های اصلی بسته می‌شود و با مضرابی فلزی نواخته می‌شود. سیم‌های اصلی که وظیفهٔ تولید آواهای نغمه را به‌عهده دارند پس از ضربه خوردن، سیم‌های همراه را به صدا درمی‌آورند. دستان‌های روی دسته این ساز فلزی و کمانی شکل‌اند.

سی‌تار انواع مختلف دارد و شکل کاسه و شمار سیم‌ها در انواع آن فرق می‌کند. به‌طور کلی می‌توان این ساز را به سه گونه تقسیم کرد: نوع اول فقط دارای ۷ سیم اصلی و بدون سیم تشدیدکننده‌است. نوع دوم دارای ۷ سیم اصلی و ۱۱ یا ۱۳ سیم تشدیدکننده‌است. نوع سوم دارای مشخصات نوع دوم به اضافه یک کاسه اضافی در بالای دسته ساز است که بیشتر نقش تزئینی دارد تا شدت دهنده صدا.

راوی شانکار و ولایت‌خان از نوازندگان مشهور این ساز هستند. عباس مهرپویا(از شاگردان راوی شانکار) این ساز ایرانی الاصل را که بر طبق مدارک تاریخی توسط امیرخسرو دهلوی از ایران به هند برده شده و کم کم از موسیقی ایران خارج شده بود را بار دیگر وارد موسیقی ایران کرد و مسعود صالح تاش ادامه رو راه مهرپویا تا کنون بوده‌اند واز استادان ماهرو بنام این ساز هستند،که موفقیت‌های زیادی در این زمینه کسب کرد.

 
انجمن رمان نویسی دانلود رمان
بالا