احکام احکام وقف(اهل تسنن)

[hasti]

حکم تاسیس مدرسه در زمین وقفی مسجد
زمینی که وقف مسجد جامع بوده توسط امام وقت مسجد،

جهت بنای یک باب مدرسه دینی در آنجا به یک نفر واگذ‌ار شده،

حال که مدرسه بنا شده فکر می‌کنند برای چند سال آینده کفایت و گنجایش طلاب را نداشته باشند، می‌خواهند آن را با زمین دیگر که از این زمین فعلی وسیع‌تر باشد عوض کنند. آیا جایز است یا خیر؟

و همچنن این واگذار نمودن زمین وقفی مسجد جهت ساختن مدرسه درست است یا خیر؟

پاسخ:
زمینی که وقف مسجد شده است مصرف آن را عوض‌‌کردن درست نیست و متولی را جایز نیست که این‌ کار را بکند حتی اگر واقف زنده و در قید حیات بود او را روا نبود که این کار را بکند. [امداد الفتاوی: ۳/۵۹۶].

والله أعلم بالصواب

حکم استفاده از زمین مسجد جهت بنای اداره

ما اهالی ‌کوه راه آهن زمینی در تاریخ ۲۸/۲/۶۸ زمینی جهت ساختن مسجد از شهرداری زاهدان با کسب مجوز از اداره حج و اوقاف و امور خیریه شهرستان زاهدان ‌گرفته و زمین فوق از طرف مامورین شهرداری به نماینده اهالی این منطقه واگذار و در تاریخ ۲۸/۲/۶۹ پروانه کار از طرف شهرداری صادر گردید که با توجه به صدور پروانه‌کار و اجازه شهرداری شروع به ساختن مسجد نموده‌ که حدود بیست درصد آن به پایان رسیده و بعد از گذشت یک سال و نیم از بناء مسجد و بررسی اداره مرکز گسترش مشخص‌ گردیده‌ که حدوداً ده متر مربع ‌کم و بیش از گوشه مسجد با توجه به قرار گرفتن قبله داخل زمین‌ این اداره رفته است.

لذا خواهشمند است دستور شرع مقدس ‌را در این مورد اعلام دارید تا کار مسجد را ادامه دهیم.

پاسخ:

در مسئله مذکور اگر این زمین مذکور یعنی ده متر مربع را شهرداری به مسجد داده پس این زمین از آن مسجد گشته نه ملک اداره گسترش، بنابراین می‌توانید با تفاهم بنای مسجد را ادامه دهید و اگر شهرداری این زمین را به مسجد نداده و اشتباهاً زیر بناء مسجد در زمین اداره گسترش رفته، در این صورت حتماً باید رضایت اداره مربوطه را با پرداخت قیمت یا راه دیگری جلب کنند.

تبدیل مسجد قدیم به خوابگاه

آیا تبدیل مسجد قدیم به خوابگاه جایز است یا خیر؟

پاسخ:

مسجد ازاحترام زیادی برخوردار است و برای همیشه مسجد باقی می‌ماند اگرچه مردم در آن نماز نخوانند و جای دیگر مسجدی درست ‌کنند و احترام خود را از دست نمی‌دهد و تبدیل‌کردن آن به خوابگاه منافی با احترام مسجد است بنابراین خوابگاه قرار دادن آ‌ن درست نیست.

زمین موقو‌فه بر اولاد

آیا از زمین‌هایی که وقف اولاد شده است، زن حق می‌برد و آیا از زمین‌هایی که وقف ذکور شده دخترها حق می‌برند و آیا فروش اینگونه زمین‌ها شرعاً جایز است یا خیر؟

پاسخ:

زمین‌هایی که وقف اولاد شده است زن حق نمی‌برد هچنین زمین‌هایی که وقف اولاد ذکور شده دخترها حق نمی‌برند چونکه اینگونه زمین‌ها وقف هستند فروش آنها درست نیست.

وسایل مسجد قدیمی

مسجدی خ*را*ب شده یا در آن نماز خوانده نمی‌شود، آیا می‌توانیم وسائل این مسجد را بجای دیگری انتقال دهیم.

پاسخ:

اگر در مسجدی از وسایل آن استفاده نمی‌شود مانند فرش، چراغ و….. می‌توانید آنها را به مسجدی دیگر انتقال دهید بشریکه واقف اجازه دهد زیرا وسایل بوقت استغناء به ملک واقف عود می‌کنند.

استبدال زمین موقوفه

اینجانب زمینی به حدود مساحت ۰۰۰/۱۰ متر در محل نوبندیان ‌برای ‌کارهای دینی، مدرسه و….وقف کرده‌ام اکنون عده‌ای می‌خواهند این زمین را خریده و پول نقد بپردازند و یا بجای آن زمین بهتری را عوض بدهند.

ناگفته نمانده موقعیت زمین وقف شده فعلاً بهتر از جاهای دیگر است، سؤال این است‌ که آیا استبدال این زمین موقوفه با زمینی دیگر جایز است یا خیر؟

پاسخ:

در صورت مسؤله استبدال زمین موقوفه با زمین دیگر جایز نیست اگرچه زمین دیگر از زمین موقوفه مفیدتر باشد.

و نیز استبدال آن به پول نقد جایز نیست و لو اینکه به نفع فقراء و مساکین باشد و اگر چه به حکم قاضی باشد.

تبدیل قبرستان مندرس به فضای سبز

حوزه علمیه عین العلوم ‌گشت مولانا محمد یوسف حسین پور

سلام علیکم

احتراماً به استحضار می‌رساند که گورستان‌هایی در سطح شهر سراوان وجود دارد که به علت عدم جا و مجاورت با واحد‌های مسکونی سال‌هاست بصورت متروکه و اکنون محل تجمع زباله و بهترین محل تولید و نشر بیماری‌های مختلف می‌باشند.

در این راستا با توجه به تبصره ماده ٩٦ قانون شهردارها گورستان‌های عمومی واقع در محدوده شهر متعلق به شهرداری می‌باشد و شهرداری در خصوص حفظ و حراست آن نهایت سعی‌ و کوشش خود را معطوف داشته است وی متاسفانه تعدادی از واحدهای ‌مسکونی مجاور، به عناوین مختلف اقدام به ت*ج*اوز به اراضی‌گورستان‌های مزبور را می‌نماید لذا با عنایت به اینکه هیچ گونه تأسیسات دیگری بجز فضای سبز برروی اراضی فوق میسر نمی‌باشد و این مسئله نیز در طرح هادی شهر سراوان پیش بینی شده است‌ که این امر خود در زیبا سازی و بهبود بهداشت محیط نقش بسزائی را خواهد داشت، لذا خواهشمند است نقطه نظر خود را در این زمینه جهت اقدامات بعدی اعلام فرمائید.

پاسخ:

اولا باید بدانیم که گورستان بر دو قسم است: ۱-‌ گورستان کفار و مشرکین. ٢-‌گورستان مسلمین، اگر مسلمین خواستند قبرستان مشرکین را به خود اختصاص بدهند این دو صورت دارد اولاً اینکه آن قبرستان‌ کلاً مندرس شده، دوم اینکه هنوز استخوان‌هایی از آثارشان باقی است، در صورت اول اشکالی ندارد اما در صورت دوم باید آن استخوان‌ها را از آنجا منتقل نموده و بعد مکان را مورد استفاده خویش قرار دهند.

اگر قبرستان مکان مسلمین باشد احترام آن واجب است و راه رفتن و نشستن بر آنها درست نیست.

قرارگر‌فتن قبرستان در مسیر سیل

قبرستانی در مسیر سیل و رودخانه قرار دارد و احتمال ویرانی آن وجود دارد آیا انتقال استخوان‌ها به جای دیگری از نظر شرع جایز است یا خیر؟

پاسخ:

بسبب احترام استخوان‌های میت بیرون کردن آنها درست نیست.

استبدال وقف

استبدال زمین موقوفه مسجد را به مدرسه جایز است یا خیر؟ ‌و نیز فروختن آن و خرج‌کردن پول ‌آن برای مدرسه دینی درست است یا خیر؟

پاسخ:

استبدال زمین مسجد به مدرسه درست نیست زیرا فقها در این مورد قول «صدر الشریعة» را که مبنی بر عدم جواز است، ترجیح داده‌اند.

نیز فروختن زمین موقوفه درست نیست چنانکه علامه‌ابن عابدین ‌شامی‌ در کتاب معروف ‌و معتمد ‌در «رد المحتار» تحت ‌قول علامه ‌حصکفیس «ولو بالدراهم والدنانير» این مسئله را کاملاً توضیح داده و عدم جواز را ترجیح داده‌اند. [رد المحتار: ۳/۴۲۴].

ابقای ما کان علی ما کان

بیست سال قبل مسجدی ‌بنا شده است و دارای دو دروازه است یکی‌ به طرف‌کوچه منتهی می‌شود و یک دروازه به سوی یک منزل و بین در مسجد و در منزل فاصله ‌کمی وجود دارد و الان مردم گفته‌اند که باید این در بسته شود و گذاشتن در درست نیست و مردم این منزل باید فاصله طولانی طی کنند تا به مسجد برسند.

آیا باز کردن این در درست است یا خیر؟

پاسخ:

این درب چونکه از ابتداء باز بوده و اطرافیان از آن استفاده می‌نموده‌اند لذا طبق اصل کلی: «القديم يترك على قدمه» [المجلة المادة: ۶]. این درب را فقط به خاطر ضد و عناد نباید ببندند و باز بگذارند که مردم از آن استفاده کنند.

مسجد منهدم شده جای دیگری مسجد درست کر‌دن جایز است یا خیر؟

در روستای رحمت آباد ما مسجدی داشته‌ایم و این مسجد بر اثر زلزله تخریب شده است و بنده می‌خو‌اهم مسجد را دو مرتبه تعمیر کنم ولی برای جلوگیری از متفرق‌شدن مردم می‌خواهم مسجد را در جای دیگری بنا کنم امیدوارم توضیح دهید که تغییردادن مسجد جایز است یا خیر؟

پاسخ:

از تحقیقاتی که شفاهاً انجام‌ گرفت چنین فهمیده می‌شود که مسجد بر اثر زلزله تخریب شده است و بین جای در نظر گرفته شده و جای مسجد منهدم شده چندان فاصله‌ای وجود ندارد بلکه مردم همان طوریکه قبلاً از این مسجد استفاده می‌کردند الان هم می‌توانند استفاده ‌کنند لذا بنابر قول خداوند که: «ومن يعمر مساجد الله فانها من تقوي القلوب».‌ اگر همان مسجد منهدم شده را از سر نو بنا کنند بهتر است و موجب اجر و ثواب ‌کثیر می‌باشد.

و اگر در جای دیگری مسجد درست ‌کنند باز هم جایز است ولی مسجد قبلی و جای آن تا ابد بحکم مسجد می‌ماند و باید آن را حفاظت ‌کنند و برای چیز دیگری که خلاف حرمت مقدسات باشد استفاده نکنند

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[hasti]

فروختن مال موقوفه

زید از املاک خود دو باب منزل را با یک باغ در حضور علماء و چند نفر دیگر اعلام می‌دارد که این‌ها وقف هستند و از هردو منزل بمنظور حوزه علمیه استفاده شود که در آنها درس و تدریس شروع شود. و درآمد باغ مال طلاب آن مدرسه باشد.

چنانکه پس از این اعلام زید هرگز از موقوفات یاد شده استفاده شخصی ننموده است و چون زید در جوار باغ مذکور سه باغ دیگر داشته است محصولات آن همراه با محصولات باغ‌های زید برداشت می‌شده که واقف ۴/۱‌ درآمد آنها را بمنظور ثمره باغ موقوفه به حوزه علمیه واگذار می‌نموده و پس از گذشت چند سال زید قضیه وقف را از خاطر می‌برد و یکی از منزل‌ها را می‌فروشد و مبلغی از قیمت آن را قبض می‌کند که ناگهان یکی از شاهدان قضیه وقف (که فرزند واقف است) اعلام می‌کند که این منزل همان منزل وقفی است که شما در حضور فلان عالم در فلان تاریخ وقف نموده‌اید، چنانکه زید بلافاصله قضیه وقف را به خاطر می‌آورد و نزد خریددار می‌رود و می‌گوید: بیع فسخ است. و دلایل و بهانه دیگری می‌آورد وچون می‌خواسته است که قضیه وقف خالی از ربا باشد مساله را برای خریددار مطرح نمی‌کند و مشتری از فسخ معامله انکار می‌کند.

آیا طبق استفتاء فوق معامله مورد بحث صحیح است یا خیر؟

پاسخ:

در صورت مذکوره که زید منزل و باغ را برای مدرسه وقف نموده و متولی برای وقف تعیین کرده است، منزل و باغ از ملکیت واقف خارج شده‌اند و معامله‌ای که بعد انجام داده باطل است و لو اینکه مدعی وقف نباشد، بشرطی که بر وقف نمودن گواه موجود باشد.

حکم مذکور بظاهر اگرچه خلاف یک اصل فقهی: ‌«من سعي في نقض ما تم من جهته فسعيه مردود» می‌باشد لکن اصل مذکور مستثنیاتی دارد و یکی از آنها مسئله مطروحه می‌باشد.

مکان موقوف بر مسجد را به مسجد منضم‌کردن/ بعد از آن می‌توان‌آن ر‌ا به حالت قبلی برگرداند

۱- ‌دکان‌های مسجد وقف بر مسجد بوده‌اند بعد از آن تخریب و جزء مسجد قرار داده شده‌اند، آیا این ‌کار درست است؟

۲- ‌آیا می‌توان آن را به حالت قبلی (بصورت دکان) برگرداند؟

پاسخ:

ج۱- ‌جایز و درست است. چون زمین مملوک را در صورت نیاز می‌توان به مسجد منضم‌ کرد پس وقتی که حکم الحاق زمین مملوک دیگران چنین است بطریق اولی می‌توان زمین و دکانی که بر خود مسجد وقف شده است به مسجد ملحق‌ کرد.

ج ٢. بله، می‌توان آن را به حالت قبلی برگرداند.

بقاء مسجد تا ابد بر مسجد بودن و حفظ و حراست

مسجدی قدیمی بنابر گذشت زمان و بارندگی آسیب دیده است ولی بر حال خودش قائم است آیا می‌توانیم بجای آن مسجد دیگری در جائی که امکا‌ن نمازخواندن همه نمازگذاران را داشته باشد و اطرافش هم مدرسه‌ای باشد، بنا کنیم یا خیر؟

در صورتی که مسجد قدیمی ‌گنجایش‌ تمام نمازگذاران را ندارد، با مسجد قدیمی چکار باید کرد؟

پاسخ:

مسجد تا ابد بحال مسجدیت خود باقی است و احترام آن باید رعایت شود فقط می‌توان از مسجد قدیمی استفاده‌ای‌کرد که خلاف حرمت و شان مسجد نباشد، مثل اسکان دادن مسافران و یا آموزش قرآن و تعلیم اطفال.

اجرت‌گرفتن از دستشوئی‌های مسجد

مسجدی چند توالت دارد و یکنفر آنجا نشسته و از هر نفری که جهت قضای حاجت می‌رود مبلغ‌ کمی می‏‎گیرد و نصف مبلغ مذکور را خود برمی‌دارد و نصف دیگررا بر امام و موذن‌ و مصالح و ضروریات مسجد خرج می‌نماید.

بفرمایید که کسب مذکور حلال است یا خیر؟

در صورت حلال‌بودن برای امام و مؤذن جایز است که از آن بردارند درحالی که بعضی افراد مطلع مردم، امام و مؤذن را تحقیر می‌کنند که از پول توالت‌ها حقوق می‏‎گیرد؟

پاسخ:

از دستشوئی‌های مسجد اجرت گرفتن جایز است و شرعاً اشکالی ندارد زیرا که مسجد و متعلقات آن از اموال وقف می‌باشند و اجاره‌دادن اشیاء موقوفه و گرفتن اجرت بر آنها جایز است.

و چونکه اجرت‌گرفتن از دستشوئی‌ها جایز است لذا اجرت آن حلال می‌باشد و برای متولی شرعاً جایز است‌ که مبلغی از آن را به امام و مؤذن اختصاص دهد.

و تحقیر خبره مردم امام و مؤذن مسجد را جایز نیست گناهکار می‌شوند و اگر آنها قصد خیرخواهی دارند از جیب شخصی خودشان امام و مؤذن را کمک نمایند تا ضروریات آنها بر آورده شود.

استفاده از وسایل مسجد برای جماعت تبلیغ

برادران جماعت تبلیغ در مساجد سکونت می‌ورزند، آیا برای آنها جایز است‌ که از آب و برق مسجد استفاده کنند؟ در فتاوای محمودیه: ۱۲/۲۶۷ نوشته است‌ که بدون اجازه متولی و واقفین جایز نمی‌باشد.

لطفاً نظر شرعی را در این مورد مرقوم فرمایید.

پاسخ:

در مورد سؤال بالا عرض می‌شود که اموال مسجد جهت تأمین ما یحتاج آن جمع‌آوری می‏‎گردد و باید در همان جهت مصرف ‌گردد که ظاهراً واقفین و کمک کنندگان نیت و اراده آن را کرده‌اند و برای متولی و سرپرست مسجد جایز نیست‌ که بر خلاف قصد و اراده آنها خرج نماید و اجازه واقفین گاهی صراحتاً و گاهی دلالة و عرفاً می‌باشد.

چنانکه در بعضی مسائل مشاهده می‌شود که فقهاء متقدمین آن را ممنوع قرار داده‌اند اما عده‌ای دیگر بنابر عرف و رسم مردم منطقه آن را جایز قرار داده‌اند.

مثلاً فقهاء نوشته‌اند که برای متولی و سرپرست مسجد جایز نیست که از اموال وقف شده در و دیوار مسجد را تزئین نمایند به اصطلاح دیگر رنگ و روغن، سنگ مرمر و آجر سفال وغیره نمایند.

اما علامه انورشاه ‌کشمیری/ آن را بنابر عرف جایز قرار داده‌است زیراکه درمیان مردم رایج است‌ که این نوع ‌کارها را خود واقف انجام می‌دهد یا در صورت انجام‌دادن او را باز نمی‌دارد. علامه بنوری/ مطلب فوق را در شرح ترمذی به عبارت زیر آورده است.

فقهاء نوشته‌اند، چراغ و لامپهای مسجد نباید در تمام شب روشن بماند اما در جاهایی که رسم و عادت مردم چنین‌ باشد و واقفین از آن اطلاع دارند و از آن منع نمی‌کنند جایز است، مانند مسجد الحرام و مسجد النبی و بیت المقدس..

خلاصه اینکه در مناطقی‌ که جماعت دعوت و تبلیغ مشغول خدمت هستند مردم اطلاع ندارند که آنها در مسجد می‌خوابند و از وسائل مسجد استفاده می‌کنند باز هم به مساجد کمک می‌کنند و هیچ اعتراضی ندارند از این فهمیده می‌شود که اذن از طرف واقفین و امداد کنندگان اگرچه صراحةً نیست اما دلالةً و عرفاً و عادةً است و اگر واقفین خبر بشوند که مال وقف شده آنها را برادران جماعت تبلیغ استفاده می‌کنند بیشتر خوشحال می‌شوند و کمک بیشتری می‌کنند.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[hasti]

وسائل حوزه را به دیگران عاریه‌دادن

آیا مسئولین مدرسه اجازه دارند که وسائل حوزه را از قبیل بیل، کلنگ و فرغون و غیره به مردم بیرونی به طو‌ر عاریه بدهند یا خیر؟

پاسخ:

وسائل و کالاهای مدرسه از اموال موقوفه هستند لذا مسئولین اجازه ندارند که آنها را به افراد بیرونی عاریه بدهند و از حکیم الامة مولانا اشرفعلی تهانوی همین طور منقول است ‌کما فی تحفة العلماء: ۱/۲۰۳ نقلاً عن ملفو‌ظات اشرفیه ص: ‌١٩٤ و حسن العزیز: ۱/۹۰.

جایگزین‌شدن مسجد جدید بجای مسجد قدیم / انجام کار تعلیم در مسجد/ جاری‌نمودن موقوفات مسجد قدیم به حساب مسجد جدید

الف: ‌مسجد قدیمی در کنار روستا قرار دارد و اکنون عملاً متروک گردیده و بجایش مسجد جدیدی احداث شده است. آیا این بنای جد‌ید می‌تواند جایگزین مسجد قبلی قرار گیرد؟

ب: ‌آیا می‌توانیم مسجد قدیم را مکتب تعلیم و تعلم قرار بد‌هیم یا کار عمومی دیگری در آن انجام بگیرد یا شهید شود؟

ج: ‌آیا موقوفات مسجد قدیم را می‌توان در حساب مسجد جدید گذاشت؟

پاسخ:

الف: بله، مسجد جد‌ید‌ می‌تواند جایگزین مسجد قدیم قرار گیرد.

ب: جایی که یک مرتبه مسجد قرار داده شده، تا ابد مسجد باقی می‌ماند لذا شهید کردن مسجد قدیم درست نیست پس کاریکه خلاف‌شان مسجد است انجام نگیرد، البته می‌توانند در خود مسجد درس و تعلیم انجام دهند و اشیاء جزئی را که قابل نقل هستند می‌توانند به مسجد جدید ‌منتقل کنند.

ج: موقوفات مسجد قدیم را می‌توانند بحساب مسجد جدید بگذارند.

استبدال وقف

مردم نوبندیان زمینی که در آن‌ یک منزل معمولی قرار دارد برای سکونت امام مسجد وقف نموده‌اند اکنون امام به این منزل نیازی ندارد، متولی مسجد آن را به کرایه داده و اجرت را به نفع مسجد خرج می‌کنند چون این منزل در کنار منزل شخصی دیگر قرار دارد و آن شخص حاضر است این منزل را بخرد یا به جای آن زمین دیر در جای دیر وقف نموده و زمین و منزل قبلی را خودش تصاحب و استفاده نماید آیا این ‌کار جواز دارد یا خیر؟

در صورتی که فروش منزل و یا استبدال آن یا منزلی دیگر بیشتر به نفع مسجد باشد، حکم شریعت چیست؟

پاسخ:

استبدال وقف درست نیست.

نماز در مسجد بنا شده روی قبرستان

آیا نماز خواند در مسجدی که روی قبرستان بناء شده است درست است یا خیر؟ لطفاً در این مورد نظر احناف و شوافع را بیان دارید.

پاسخ:

علا‌مه ابن عابدین شامی‌/ می‌فرماید:

«إذا بلي الـميت وصار تراباً يجوز زرعه والبناء عليه» [در المحتار: ۱/۶۶۷].

قال العینی فی شرح البخاری:

«فان قلت هل يجوز ان يبني الـمساجد على قبور الـمسلمين؟ قلت: قال ابن قاسم لو ان مقبرة من مقابر الـمسلمين عفت فبني قوم عليها مسجداً لم أر بأساً وذلك لأن الـمقابر وقف من أوقاف الـمسلمين لدفن موتاهم لايجوز لأحد أن يملكها فإذا درست واستغني عن الدفن فيها جاز صرفها إلى الـمسجد لأن الـمسجد ايضاً وقف من أوقاف الـمسلمين لا يجوز تملكه لأحد فمعناهها على هذا واحد» [عمدة القاری: ۴/۱۷۹].

از این عبارت واضح گردید که بناء مسجد روی قبرستان درست است بشرطی که قبرستان کهنه شده و آثار آن از بین رفته باشد.

و از نظر فقه شوافع نیز بنای مسجد بر قبرستان جایز است.

وفی فتاوی ابن حجر الهیتمی الشافعی:

«هل يصح بيع الأرض التي فيها أموات مدفون سواء اعرفت قبورهم أم لا؟ ويصح وقفها مسجداً أم لا؟

فاجأب بقوله: نعم، يصح البيع مطلقاً لامكان الانتفاع بها مع وجود الدفن فيها اما بالفارغ فواضح واما غيره فبعد الانمحاق وحيث صح البيع صح الوقف كما قالوه فيما لو وقف ارضاً مسجداً وفيها اشجار فانه يصح الوقف ولا تد خل الاشجار بخلات ما لو وقفها غير مسجد فان الاشجار تدخل» [الفتاوی الکبری: ۳/۲۷۷].

وفی حاشیة ‌الجمل على شرح الـمنهج فی فقه الامام الشافی:

«ويجوز جعل مقبرة اهل الحرب أو الذمة بعد اندراسها مقبرة للمسلمين ومسجداً إذ مسجده عليه الصلوة والسلام كان كذلك.

قال الامام النووي / ويجوز بناء الـمسجد في موضع كان كنيسة وبيعة أو مقبرة درست إذا اصلح ترابها. فقد ثبت في الصحيحين عن أنسس ان مسجد رسول الله ج كان فيه قبور الـمشركين فنبشت» [المجموع شرح المهذب للنووی/: ۲/۱۸۰، کذا فی فتح الباری للعسقلانی/].

قبل از بناء در زمین، واقف وفات می‌کند

شخصی قطعه زمینی را برای بناء مسجدی وقف نموده و قبل از ساخت مسجد فوت کرده ا ست.

حال زمین مذکور از مسجد می‌باشد یا به ورثه تعلق می‏‎گیرد؟

پاسخ:

در صورت مذکور وقتیکه زمین را برای بناء مسجد وقف نموده‌اند از ملک واقف خارج شده و در اوقاف مسلمین داخل شده است بنابراین پس از وفات واقف ورثه‌اش در آن حقی ندارند و مسلمانان باید درآنجا مسجدی بسازند.

چنانکه فقهاء رحمهم الله مطابق قول امام ابویوسف/ فتوی داده‌اند که به محض اینکه شخصی ‌بگوید من این‌جا را مسجدی قرار دادم، مسجد قرار می‏‎گیرد.

و نیز فرموده‌اند: اگر جایی برای مسجد تعیین شده و قبل از بنای آن، اگر شخصی برای مسجد شیی‌ای وقف نمود وقفش درست است. لذا از این معلوم می‌شود که قبل از بناء، زمینی که جهت مسجد وقف شده است حکم مسجد را گرفته است.

شهیدکردن مسجد قدیم‌/ مسجد قدیم را به مدرسه تبدیل‌کردن

مسجد کهنه که در کنارش مسجد جدیدی ساخته می‌شود، مسجد قدیم شهید کرده شود یا خیر؟

از مسجد سابق برای ضروریات مسجد ‌(کلا‌س درس و غیره) استفاده شود و یا اینکه در مسجد سابق (عبادت) نماز جماعت‌ لازمی است؟

پاسخ:

مسجد سابق به همان حالت قبلی بماند زیرا مسجد برای همیشه مسجد می‌ماند اما از آن برای کلاس درس و تعلیم استفاده نمایند اشکالی ندارد زیرا که تعلیم و تعلم از مقاصد مسجد می‌باشد.

علامه مفتی محمد شفیع/ می‌فرمایند:

مسجد و مکانی که متعلق به مسجد است در آنها تدریس علوم دینی و تعلیم قرآن درست است کما ورد فی الحدیث الصحیح: «ان التعليم والتعلم من مقا صد الـمسجد» [مشکوة، امداد الـمفتین: ص۸۱۱].

انتقال قرآن وقفی، بر مسجد به اتاق‌های داخل حوزه

آیا طلاب می‌توانند قرآن موقوفه مسجد را جهت تلاوت به اتاق‌های خویش ببرند یا خیر؟

پاسخ:

بیرون‌آوردن قرآن که وقف مسجد است به خارج از مسجد جهت استفاده ممنوع است که در این حکم ‌کلٌی طلاب هم شامل می‌شوند.

فروش مسجد قدیم برای مسجد جدید

روستائی دارای دو مسجد است (یکی قدیم و دیگری جدید) آیا فروختن مسجد قدیم جهت مصارف‌ مسجد جدید و نیز تبدیل ‌نمودن ‌مسجد قدیم ‌به منزل مسکونی درست ‌است‌ یا خیر؟

پاسخ:

زمینی که یکبار مسجد قرار گرفت برای همیشه مسجد می‌ماند و فروختن آن به هیچ عنوان جایز نیست و تبدل آن به منزل مسکونی نیز شرعاً درست نمی‌باشد.

وقفی‌بودن اسباب و وسایل مساجد / تصرف در فرش‌های مسجد و اموال موقوفه

۱- ‌آیا اسباب وسایل مساجد از قبیل فرش‌ها و امثال آن از اموال موقوفه هستند یا نه؟

۲- آیا جایز است ‌کسی از مقتدی‌های یک مسجد از فرش‌های آن برداشته و به ‌کسی بدهد؟

۳- ‌آیا در اموال موقوفه تصرف شخصی جایز است یا نه؟

پاسخ:

۱- اسباب و وسایل مساجد از قبیل فرش و غیره جزء اموال موقوفه هستند.

۲- ‌خرید و فروش اموال موقوفه نه بوسیله متولی جائز است و نه بوسیله شخص دیگر، زیرا یکی از شرایط وقف اینست‌ که وقف موبد و برای همیشه باشد.

در ضمن چیزی که وقف می‌شود از ملکیت وقف‌ کننده خارج می‏‎گردد و در ملکیت‌کسانی که بر آنها وقف شده داخل نمی‌شود، لهذا خرید و فروش اشیاء موقوفه، ‌هبه، عاریه و امثال آن جایز نیست.

۳- ‌استفاده شخصی از اسباب و وسایل مسجد جایز نیست.

استفاده از وسائل موقوفه برای موقوفه دیگر یا استفاده شخصی از مال موقوفه

اگر مسجدی بیشتر از مایحتاج، فرش داشت آیا می‌توان از آنها در مدرسه استفاده کرد؟ یا هیئت امنای مسجد از آنها استفاده کنند یا آنها را فروخته برای مسجد مصرف کنند؟

پاسخ:

اگر در مسجدی از وسائل آن استفاده نمی‌شود مانند فرش و چراغ و غیره، اول اینکه اگر واقف زنده بود آنها را به واقف برگردانند و اگر مرده بود به وارث واقف برگردانند، اگر وارث نداشت هیئت امناء آنها را بفروشند و برای همین مسجد اگر نیاز داشت خرج کنند و اگر نیاز نداشت به مسجد دیگری بدهند یا اینکه آنها را به فقراء و مساکین بدهند و در این ‌گروه طلاب نیز داخل هستند اما خود هیئت امناء مساجد نمی‌توانند برای استفاده شخصی ببرند.

الحاق مغازه‌هایی که در زیر آنها بیت الخلاء وجود دارد به مسجد

مسجدی است که در کنار آن و در طبقه همکفش دو باب مغازه متعلق به مسجد وجود دارد درحالی که در طبقه زیرین مغازه‌ها وضو خانه و بیت الخلاء قرار دارد، آیا می‌توانیم این مغازه‌ها را جهت اقامه نماز اختصاص دهیم و آنها را به مسجد ملحق‌ کنیم؟

پاسخ:

بنابر ضرورت می‌توانید که مغازه‌هائی را که رد طبقه پائین آنها بیت الخلاء وجود دارد، آنها را به مسجد ملحق نمائید.

استفاده امام از وسائل مسجد در منزلی که امام در آن ساکن است و از مال مسجد بنا شده است

آیا استفاده از وسائل مسجد مثل لامپ برقی، فرش وغیره برای امام مسجد که در آن زندگی می‌کند و از بودجه مسجد بنا شده است، جایز است یا خیر؟

پاسخ:

همانگونه که امام مسجد می‌تواند از منزلی که مربوط به مسجد است و برای امام در نظر گرفته شده استفاده نماید، در صورت نیاز می‌تواند از وسایل اضافی مسجد مثل لامپ و غیره استفاده کند خصوصاً در این زمان که مردم اطلاع دارند آنچه به مسجد می‌دهند امام مسجد نیز از آن استفاده می‌کند.

در امور مسجد متولی از بقیه نمازگذاران حق بیشتری دارد

شخصی زمین متصرف شده خود را به ملائی واگذار می‌کند و ملا (همانطورکه مرسوم است) شروع به جمع‌آوری ‌کمک از مردم می‌کند و وقتش را صرف همین‌کار می‌نماید تا اینکه موفق می‌شود مسجد و چند اتاق بنا کند و بعد از بنای مسجد و اتاق‌ها بعضی از مقتدی‌های سرمایه‌دار مسجد و اتاق‌های متعلق به آن را در اختیار خود در می‌آورند و ادعا دارند مگر ملا این مسجد و اتاق‌ها را از جیب خود ساخته؟‌! مردم ‌کمک کرده‌اند و ملا فقط آنها را بنا نموده است.

لذا ملا هیچ حق تصرفی در مسجد و اتاق‌های آن ندارد لذا بدون مشورت امام، فردی را به عنوان موذن در اتاق‌های متعلق به مسجد اسکان می‌دهند و ملای بیچاره از نظر مالی فقیر و از لحاظ قومی فقیر‌تر است.

آیا ملای مذکور حقدار مسجد است یا مقتدیان؟ موذن را امام باید تشخیص داده و انتخاب کند یا مقتدیان؟ آیا ساکن شدن این فرد که بدون رضایت ملای مذکور ساکن شده است جایز است یا خیر؟ و مقتدیان در دخالت کردن ثواب کرده‌اند یا گناه؟

پاسخ:

فردی که مسجد را بنا کرده است چه امام باشد یا فرد دیگری متولی مسجد گفته می‌شود، لذا درباره نصب امام و موذن و تعمیر مسجد اگر مردم محله و مقتدی‌ها با وی اختلاف کردند وی در تعیین موذن اولی و صاحب اختیار است و کسی حق عزل امام و موذن را ندارد مگر در صورتی که کسی راکه مردم برای اذان دادن تعیین می‌کنند اصلح و پرهیزگارتر باشد در این صورت مقتدیان حقدارترند.

همچنین اختیار اتاق‌های مسجد به امام و متولی تعلق دارد زیرا که وی بانی مسجد می‌باشد.

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[hasti]

حکم استفاده از امکانات رفاهی مدرسه برای مدرس

سؤال: زید مدرس مدرسه‌ای است، آیا شرعاً می‌تواند از امکانات رفاهی آن از قبیل: لحاف، پتو، غذا و مسکن استفاده کند؟ لطفاً جواب را مدلل بیان دارید.

پاسخ:

استفاده از امکانات رفاهی مدرسه برای مدرس جایز است اما باید با اجازه مدیر حوزه (متولی وقف) باشد زیرا برای مدیر لازم است که مال مدرسه را در جهت مصلحت مدرسه صرف نماید و رسیدگی به مدرس از مصالح مهم مدرسه است چون عمارت معنوی مدرسه که قیام شعایر آن باشد بوسیله مدرسین برپا است.

علامه تهانوی/ در جواب چنین سؤالی می‌فرماید:

اگر در استفاده شیی‌ء مذکور نفع بین برای مدرسه باشد، جایز است و اگر مصلحت معتد به در آن نباشد و فایده آن احتمالی است، درست نیست. [امداد الفتاوی: ۲/۶۱۱].

استفاده متولی یا هیئت امنای مسجد از اموال وقف

س ۱: ‌آیا متولی یا هیئت امنای مسجد می‌توانند از موقوفات مسجد برای مسجد یا مدرسه‌ای که جزء آن است صرف نمایند یا خیر؟

س ٢: ‌آیا می‌توانند برای مؤذن یا امام مسجد از موقوفات مسجد حقوقی تعیین نماید.

پاسخ:

ج ۱: اگر امو‌ال موقوفه مسجد از مصرف اضافه باشند جایز است که در مصرف مسجد دیگری که مستحق آن است مصرف شوند این اموال موقوفه مدرسه همین حکم را دارند اما باید توجه داشتی اموال موقوفه مسجد را نمی‌توان به مدرسه مصرف نمود.

ج ٢: امام و مؤذن مسجد چون به مسجد متعلق هستند لذا جائز است که از سرمایه مسجد برای آنها حقوق تعیین کرده شود.

فروش آلات مسجد برای پرداخت قرض مسجد توسط ناظر و متولی

مقداری موزائیک برای مسجد با پول مدرسه بصورت قرض خریداری شده و مسجدهم برای استفاده طلاب مدرسه و اهل محله بنا شده است و حال زاید بر نیاز مسجد می‌باشند و دیگر نیازی به آنها ندارد، آیا ناظر و مسئول خریدشان می‌تواند آنها را بفروشد و پول مدرسه را بپردازد یا نه؟

آیا اصولاً می‌شود آلات مسجد از قبیل موزائیک و حصیر و فرش وغیره، در صورتی که به آنها نیازی نباشد و خوف تلف‌شان هم وجود دارد، آنها را فروخت یا نه؟

پاسخ:

آری می‌تواند آنها را بفروشد و پول مدرسه را بپردازد چون مسجد دیگر به آنها نیازی نداشته و خوف ضایع شدن‌شان وجود دارد و علامه شامی/ می‌نویسند:

من قبلاً فتوای به عدم جواز دادم اما بعد از آن وسایل را افرادی متقلب برای خودشان تصاحب کردند و من از فتاوی خود پشیمان شدم، پس مطابق فتوا و نظر امام محمد/ می‌توان آلات و ابزار مسجد را در اینصورت فروخت.

در ضمن ناظر و مسئول مدرسه این حق را داشته که پول مدرسه را به هر نحو که ممکن است تصاحب نماید و فروش موازئیک ساده‌ترین راه آن است که همان مسئله مشهور دست‌یابی به حق خویش‌ (الظفر بالحق) می‌باشد و با وجود ناظر بر وقف، قاضی هم نمی‌تواند در این باره دخالت نماید چنانکه از عبارات فقهی زیر مسائل فوق واضح است.

————–

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان