#اعداد
بیست بنویسیم یا ۲۰؟ در متن‌هایمان، اعداد را باید با حروف بنویسیم یا با رقم؟
قانون:
اعداد یک‌تکه (بی‌واو)
به‌حرف:
هشت، یازده، بیست، هفتاد، سیصد.
اعداد چندتکه (واودار)
به‌رقم:
۲۱، ۳۵، ۹۴، ۳۸۶
گفتیم که اعداد یک‌تکه (بی‌واو) را باید به‌حروف نوشت:
شش، شانزده، شصت، ششصد.
این یعنی اعداد کمتر از بیست، دهگان‌ها، صدگان‌ها.
اعداد چند تکه (واودار) را باید به‌رقم نوشت:
۲۱، ۴۹، ۸۸، ۴۴۸
این «و» باید «واو عطف» باشد.
یک‌وقت نگویی «دوازده» را باید «۱۲» نوشت؛ چون وسطش «و» دارد!
* برای نُه و دَه همیشه ُ و َ بگذار تا با «خیر» و «روستا» اشتباه نشود!
البته گاهی‌وقت‌ها بافت متن به‌قدری گویاست که محال است کسی این‌ها را اشتباه بخواند. درآن‌صورت نیازی به حرکت‌گذاری نیست.
............
اکنون، ادامهٔ درس «عددنویسی»:
اعداد «ترتیبی» را همیشه به‌حرف بنویس. ترتیبی یعنی «ـــُم ـــُمین» دارد:
ششم، بیست‌ویکم، سی‌وششمین،
هفتادوهشتم، صدوبیست‌ونهمین.
پس، دیگر مهم نیست یک‌تکه‌‌ای باشد یا چندتکه‌ای. «هر» عددی اگر ترتیبی باشد، باید به‌حروف بیاید، نه به‌رقم.
خنده‌دار است بنویسی: ۲۶ام، ۶۵مین، ۵۵مُ، ۱۲۵اُمین.
البته در متن‌های خلاق، مانند متن پوستر و تیترها و روی جلد، اجازه داری قواعد را بشکنی و بنویسی مثلاً ۷۴مین؛ اما در متن‌های غیرخلاق، مانند مقاله و کتاب و پایان‌نامه و خبر، حق نداری از قاعده گذر کنی.
خلاصه
اعداد یک‌تکه: با حرف
اعداد چندتکه: با رقم
اعداد ترتیبی (ــُم ــُمین): با حرف
***
اگر جمله‌ات با عدد شروع می‌شود، آن عدد را به‌حرف بنویس.
فرقی نمی‌کند که عددِ یک‌تکه باشد یا عددِ چندتکه. کلاً جمله نباید با عدد شروع بشود.
غلط:
۱۶۰ نفر از این مرحله گذر کردند.
۲۱ کیلو برنج خ*را*ب شد.
درست:
صدوشصت نفر از این مرحله گذر کردند.
بیست‌ویک کیلو برنج خ*را*ب شد.
اگر احساس می‌کنی این‌جوری عجیب است و «صدوشصت» طولانی است، خب قاعده را نشکن؛ بلکه آن را دور بزن!
یعنی کاری کن که همین جمله‌ها با کلمه شروع شود، نه عدد:
از این مرحله، ۱۶۰ نفر گذر کردند.
پس ۲۱ کیلو برنج خ*را*ب شد.
سه استنثنای رقمی:
عددهای خاص، با رقم: پ۱۲، منطقۀ ۵ شهرداری، اتاق ۱۹
درصدها، با رقم: [درس امروز]
برای اصل یکدستی، با رقم: [درس آینده]
***
درصدها را همیشه با رقم بنویس و همواره در «همین قالب»:
۲درصد، ۳۶درصد، ۹۹درصد، ۱۰۰درصد.
یعنی: عدد به‌رقم + کلمهٔ «درصد» چسبیده.
با اینکه «۲» و «۱۰۰» یک‌تکه‌اند و «و» عطف ندارند، وقتی درصد می‌شوند باید با رقم بیایند. پس تمام درصدها با چی؟ با رقم.
نادرست‌ها:
۲۵%، %۲۵، ۲۵/۰، دو درصد، دودرصد.
چرا نشانۀ % را نیاوریم؟ چون:
هم در وُرد جابه‌جا می‌شود و گاهی می‌رود قبل و گاهی بعد از عدد، هم اینکه این نشانه را ممکن است خواننده با اعشار اشتباه بگیرد؛ زیرا «صفر» و «نقطه» در قلم‌های فارسی خیلی شبیه هم‌اند.
به‌هرحال، اگر جایی اصرار کردند که % بیاور، آن را سمت راستِ عدد درج کن.
* نکته
فرض کن در متنیهم عدد نوزده هست که باید به‌حرف بیاید و هم عدد ۲۴ هست
که باید به‌رقم درج شود. حالا اگر این دو عدد نزدیکِ هم بیایند، صورت خوشی ندارد که یکی‌شان به‌حرف باشد و دیگری به‌رقم. درست است؟
از میان ۲۴ حوزهٔ انتخابی،
رأی‌های نوزده صندوق را تاکنون شمرده‌اند.
این‌جاها، پای اصلی بس فراگیر به‌میان می‌آید که در خیلی از مباحث ویرایش و نگارش و حتی صفحه‌آرایی و طراحی جلد و... کارساز است:
اصل یکدستی.
وقتی چند عددِ حرفی و رقمی نزدیکِ هم آمدند، همه را باید یکدست کرد به...؟ آهان! حالا باید همه را «رقمی» کنیم یا «حرفی»؟
جواب: همه باید رقمی بشوند.
یعنی نوزده بشود ۱۹.
از میان ۲۴ حوزهٔ انتخابی،
رأی‌های ۱۹ صندوق را تاکنون شمرده‌اند.
پس در یکدست‌سازی عددها رقمی‌کردن به حرفی‌کردن می‌چربد.
