دوران عمر و زندگی هر کسی در دنیا محدود است و سرانجام هر انسانی مرگ است . فوت یکی از احوال هر شخص است و از آنجا که مرگ واقعه‌ای است که آثار و تبعات حقوقی دارد قوانین مختلفی در این مورد تصویب شده است . ازجمله قدیمی ترین دعاوی و اختلافات بشری بین همه جوامع و فرهنگ ها مسئله ارث هست . برای بررسی نحوه تقسیم ارث ابتدا باید برخی از اصطلاحات حقوقی ارث را مورد بررسی قرار دهیم :
ترکه یا ارث به معنای مالی است که از میت باقی می ماند ( اعم از ملک ، زمین ، وجه نقد ، بدهی ، خودرو ... مورث به شخص متوفی می گویند . وراث اشخاصی که از متوفی ارث می برند . )
خویشاوندان نسبی : ر*اب*طه شخصی با شخص دیگر از طریق ولادت چه مستقیم باشد . مثل ر*اب*طه دختر و پدر و چه با واسطه مانند دو خواهر که به واسطه پدر با یکدیگر خویشاوند شده اند .
خویشاوندی سببی : ر*اب*طه ای است که بین دونفر در اثر ازدواج به وجود می آید . مثل ر*اب*طه زن با همسرش یا ر*اب*طه خویشاوندی عروس با پدرشوهرش ...
نکته مهم این است که این دو گروه از خویشاوندی اعم از سببی و نسبی در صورت عدم وجود موانع ارث می توانند از هم ارث می برند .
از این رو در این مقاله بررسی طبقات و درجات ارث از جمله طبقه اول وراث نسبی ، طبقه دوم وراث نسبی و طبقه سوم وراث نسبی می پردازیم .
” باوجود طبقه اول، طبقه دوم و باوجود درجه اول درجه دوم ارث نمی‌برند . “
طبقه اول وراث نسبی
قبل از بیان تقسیم طبقات ارث لازم به ذکر است که اگر شخص متوفی دارای همسر باشد ابتدا سهم ارث همسر که از دسته وراث سببی است داده می شود همواره در تقسیم ارث ابتدا سهم وراث سببی (زوج و زوجه ) داده می شود و سپس نوبت وراث نسبی می رسد .
طبقه اول وراث نسبی از جمله اشخاصی هستند که از طریق ولادت ر*اب*طه خویشاوندی دارند مثل پدر و پسر،... و از هم ارث می برند ، عبارتند از :
پدر و مادر و اولاد و اولادِ اولاد .
طبقه اول از وراث فوق که به آن ها ارث تعلق می گیرد به دو درجه تقسیم می شود که در صورت وجود درجه اول به درجه دوم ارث تعلق نمی گیرد .
به دو درجه تقسیم می شوند :
درجه اول: پدر و مادر و فرزندان . درجه دوم : اولادِ اولاد (نوه‌های متوفی) .
بنابراین به عنوان مثال ، اگر بازماندگان متوفی ، مادر و نوه او باشند ، سهم ارث مادر ، تمام ترکه بوده و نوه ارث نخواهد برد . همچنین، لازم به ذکر است که در مورد فرزندان، تفاوتی میان ازدواج موقت و دائم وجود نداشته و ارث بردن فرزند در ازدواج موقت، دقیقا مانند ارث بردن فرزند در نکاح دائم می باشد.
ترکه یا ارث به معنای مالی است که از میت باقی می ماند ( اعم از ملک ، زمین ، وجه نقد ، بدهی ، خودرو ... مورث به شخص متوفی می گویند . وراث اشخاصی که از متوفی ارث می برند . )
خویشاوندان نسبی : ر*اب*طه شخصی با شخص دیگر از طریق ولادت چه مستقیم باشد . مثل ر*اب*طه دختر و پدر و چه با واسطه مانند دو خواهر که به واسطه پدر با یکدیگر خویشاوند شده اند .
خویشاوندی سببی : ر*اب*طه ای است که بین دونفر در اثر ازدواج به وجود می آید . مثل ر*اب*طه زن با همسرش یا ر*اب*طه خویشاوندی عروس با پدرشوهرش ...
نکته مهم این است که این دو گروه از خویشاوندی اعم از سببی و نسبی در صورت عدم وجود موانع ارث می توانند از هم ارث می برند .
از این رو در این مقاله بررسی طبقات و درجات ارث از جمله طبقه اول وراث نسبی ، طبقه دوم وراث نسبی و طبقه سوم وراث نسبی می پردازیم .
” باوجود طبقه اول، طبقه دوم و باوجود درجه اول درجه دوم ارث نمی‌برند . “
طبقه اول وراث نسبی
قبل از بیان تقسیم طبقات ارث لازم به ذکر است که اگر شخص متوفی دارای همسر باشد ابتدا سهم ارث همسر که از دسته وراث سببی است داده می شود همواره در تقسیم ارث ابتدا سهم وراث سببی (زوج و زوجه ) داده می شود و سپس نوبت وراث نسبی می رسد .
طبقه اول وراث نسبی از جمله اشخاصی هستند که از طریق ولادت ر*اب*طه خویشاوندی دارند مثل پدر و پسر،... و از هم ارث می برند ، عبارتند از :
پدر و مادر و اولاد و اولادِ اولاد .
طبقه اول از وراث فوق که به آن ها ارث تعلق می گیرد به دو درجه تقسیم می شود که در صورت وجود درجه اول به درجه دوم ارث تعلق نمی گیرد .
به دو درجه تقسیم می شوند :
درجه اول: پدر و مادر و فرزندان . درجه دوم : اولادِ اولاد (نوه‌های متوفی) .
بنابراین به عنوان مثال ، اگر بازماندگان متوفی ، مادر و نوه او باشند ، سهم ارث مادر ، تمام ترکه بوده و نوه ارث نخواهد برد . همچنین، لازم به ذکر است که در مورد فرزندان، تفاوتی میان ازدواج موقت و دائم وجود نداشته و ارث بردن فرزند در ازدواج موقت، دقیقا مانند ارث بردن فرزند در نکاح دائم می باشد.
