نیم فاصله( درون كلمه) و فاصله( برون كلمه).
فاصلهٔ برون‌کلمه [فاصلهٔ حقیقی] و فاصلهٔ درون‌کلمه[فاصلهٔ مجازی]؛فاصلهٔ برون‌کلمه نشانهٔ استقلال دو واژه از هم است و برای«چند واژه»کاربرد دارد؛
مثال:
علی کتاب دارد.
هر کدارم از این کلمات یک فاصله حقیقی با کلمات قبل و بعد خود دارند.
فاصلهٔ درون‌کلمه [یا فاصلهٔ مجازی] برای جدانویسی درون «یک واژه»می‌آید.
مثال:
کتاب‌های
زیبا‌تر/زیبا‌ترین
مدرسه‌ی
این‌قدر
همان‌طور
فاصلهٔ درون‌کلمه که به آن فاصلهٔ مجازی یا فاصلهٔ صفر و گاه نیم‌فاصله و فاصلهٔ جامد هم گفته شده، نویسه‌ای در استاندارد یونی‌کد است که در فارسی در مواردی که دو حرف به هم نمی‌چسبند ولی «فاصلهٔ مرئی» ندارند استفاده می‌شود.
*نكته1
«آن» و «این» در ترکیباتِ زیر همواره نیم‌فاصله نوشته می‌شوند.
مثال:
«آن ــ»
آن‌جا، آن‌‌جایی، آن‌جور، آن‌جوری، آن‌چنان، آن‌چنانی، آن‌چه، آن‌دگر، آن‌دیگر، آن‌دیگری، آن‌سان، آن‌طور، آن‌طورها، آن‌قدر، آن‌قدرها، آن‌کاره، آن‌که، آنگاه، آن‌وقت، آنها، آن‌هم، آن‌همه، آن‌یکی.
«این ــ»
این‌جا، این‌جا و آن‌جا، این‌جانب، این‌جور، این‌جوری، این‌چنین، این‌چنینی، این‌سان، این‌طور، این‌طوری، این‌قدر، این‌قدری، این‌قدرها، این‌کاره، این‌که، این‌گونه، اینها، این‌همه، این‌یکی.
*نكته2
طبق دستور فرهنگستان دو واژه «کمتر» و «بیشتر» سرهم نوشته می‌شوند اما پیشوند «تر» در بقیه کلمات با نیم‌فاصله نوشته می‌شود.
کلمات مرکبی که جزء دوم آنها اسم است نیم‌فاصله/بی‌فاصله نوشته می‌شوند:
۱. صفت ساده+اسم= صفت مرکب شیرین‌سخن، خوش‌طینت، سفیدپوست.
۲. صفت فاعلی+اسم= صفت فاعلی مرکب
درنده‌خو.
۳. صفت مفعولی+اسم= صفت مفعولی مرکب
افتاده‌حال، شکسته‌دل.
۴. صفت شمارشی+اسم= اسم/صفت مرکب
چهارسو، پنج‌تن، هزارپا.
۵. ضمیر+اسم= صفت مرکب
خودرأی، خودسر، خودکار
پیشوندِ نفیِ «بی» + اسم، صفت می‌سازد و نیم‌فاصله می‌شود:
بی‌قرار، بی‌دین، بی‌مروت، بی‌انصاف، بی‌اشکال، بی‌تربیت، بی‌عار، بی‌خرد، بی‌کران، بی‌‌دریغ، بی‌کلک، بی‌جان، بی‌سر، بی‌شرف، بی‌مصرف، بی‌نقص، بی‌حیا، بی‌شیله‌پیله، بی‌بندوبار، بی‌سروسامان، بی‌‌کم‌وکاست، بی‌دست‌وپا، بی‌چشم‌و‌رو، بی‌اسم‌ورسم، بی‌سروپا، بی‌اصل‌ونسب، بی‌پدرمادر، بی‌همه‌‌چیز، بی‌سروته، بی‌قیدوبند.
ترفند_نیم‌فاصله
کلمات_مرکب
اگه توی کلمات مرکب اشکال دارید این‌جور تشخیص بدید
مثال!
چراغ مطالعه_کم‌کم
یه کلمه (چی) به کلمه اول اضافه کنید اگه قسمت دوم جواب بود پس فاصله میگیره اگه قسمت دوم ربطی نداشت پس نیم فاصله میگیره
چراغ چی؟ مطالعه
سیاه چی؟ رنگ
این فاصله میگیره
پیش نویس:
پیش چی؟ نویس
این نیم فاصله
فراموش نکنید این ترفند فقط واسه کلمات مرکب جواب میده.
حرفِ نفیِ «نه» + «فقط» یا «تنها» یا «همان»، یک کلمۀ مرکب و واژگانی می‌سازد و نیم‌فاصله می‌شود:
نه‌فقط... بلکه...؛
نه‌تنها... بلکه...؛
نه‌همان... بلکه... .
*نكته3
«با» هر وقت صفت می‌سازد بدون فاصله از کلمه‌ی بعدی خود نوشته می‌شود و در غیر این صورت با یک فاصله‌ی کامل از کلمه‌ی بعدی خود.
شاید با یک مثال ساده موضوع کاملاً روشن شود:
با حوصله و دقت پیش برو.
آدم باحوصله‌ای است.
همان‌طور که می‌بینید، در مثال اول «با» فقط حرف اضافه است و با یک فاصله از کلمه‌ی بعدی‌اش نوشته شده، اما در مثال دوم چون «باحوصله» صفت است، «با» به کلمه‌ی بعدی‌اش چسبیده است.
به شیوه‌ی نوشته شدن «با» در جملات زیر دقت کنید و علت بی‌فاصله بودن یا فاصله داشتن «با» را تحلیل کنید:
بچه‌ی باادبی است.
با پشتکار به هدفت خواهی رسید.
وسایل را با احتیاط حمل کنید.
مدیر باتجربه تصمیمات عجولانه نمی‌گیرد.
محصول بادوامی است.
فیلم باحالی بود.
*نكته4
پسوند «جات» در فارسیِ امروز به‌کار می‌رود و از نشانه‌های جمع شمرده می‌شود.
مثال: اداره‌جات، ترشی‌جات، سبزی‌جات، شیرینی‌جات، روزنامه‌جات، طلاجات، کارخانه‌جات، نوشته‌جات.
و با نیم‌فاصله از حرف قبلی خود نوشته می‌شود.
*نكته5
از جمله مواردی‌که از فاصله مجازی یا همان نیم‌فاصله استفاده می‌شود می‌توان به حالات ذیل اشاره کرد:
_مواردی که کل مصدر مرکب یک معنای واحد دارد
مانند: نگه‌داشتن، دربرداشتن، جازدن، برگشتن، آب‌کشیدن، درافتادن، قلم‌گرفتن، به‌خاطر سپردن، به‌دنیاآمدن دو یا سه بخش مصدر بدون «فاصله کامل» با فاصلهٔ مجازی یا بدون فاصله کنار همدیگر قرار می‌گیرند.
_هرگاه «و» دو کلمه را به‌هم پیوند دهد و ترکیب جدیدی ساخته شود که بر مفهوم واحدی دلالت کند و معنی مجازی، کنایی، یا استعاری ایجاد شود، آنگاه با ترکیب‌هایی روبه‌روییم که اصطلاحاً به آنها «ترکیب عطفی» گفته می‌شود
. برای مثال، همهٔ اینها ترکیب عطفی‌اند: آب‌وهوا، بشوروبپوش، بگیروببند، حال‌وهوا، زدوبند، زدوخورد، گرگ‌ومیش و…. ترکیب‌های عطفی با فاصلهٔ مجازی (نیم فاصله) نوشته می‌شوند.
_واژگان مرکب ساخته‌شده با اعداد، وقتی «عدد» جزءِ آغازینِ کلمهٔ مرکب است بدون فاصله یا با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شوند.
مثال: دورویی (بدون فاصله بین «دو» و «رو»)
شش‌ماهه ( نیم فاصله)
صددرصد(بدون فاصله)
*نكته6
«بازـ» جزءِ پیشینِ برخی از افعال است که معمولاً به‌معنای «دوباره» و «ازنو» و یا برای تأکید می‌آید و بی‌فاصله نوشته می‌شود.
مثال از مصدر بازداشتن: بازداشت، بازمی‌‌داشت، بازمی‌دارد، بازبدارد، بازبدار.
اما اگر عنصری میانِ این فعلِ پیشوندی حائل شود می‌توان آن را بافاصله نوشت: باز خواهم داشت، باز باید داشت، باز می‌توان داشت، بازش بدار.
کوته‌نوشت‌ها را بی‌نقطه و بی‌فاصله می‌نویسیم
مثال:
پ‌م (پیش‌از میلاد)، رک (رجوع کنید به)، ره (رحمةالله‌علیه)، ق‌م (قبل‌از میلاد)، ن‌ل (نسخه‌بدل)، ه‌ش (هجریِ شمسی)، ه‌ق (هجریِ قمری
فاصلهٔ برون‌کلمه [فاصلهٔ حقیقی] و فاصلهٔ درون‌کلمه[فاصلهٔ مجازی]؛فاصلهٔ برون‌کلمه نشانهٔ استقلال دو واژه از هم است و برای«چند واژه»کاربرد دارد؛
مثال:
علی کتاب دارد.
هر کدارم از این کلمات یک فاصله حقیقی با کلمات قبل و بعد خود دارند.
فاصلهٔ درون‌کلمه [یا فاصلهٔ مجازی] برای جدانویسی درون «یک واژه»می‌آید.
مثال:
کتاب‌های
زیبا‌تر/زیبا‌ترین
مدرسه‌ی
این‌قدر
همان‌طور
فاصلهٔ درون‌کلمه که به آن فاصلهٔ مجازی یا فاصلهٔ صفر و گاه نیم‌فاصله و فاصلهٔ جامد هم گفته شده، نویسه‌ای در استاندارد یونی‌کد است که در فارسی در مواردی که دو حرف به هم نمی‌چسبند ولی «فاصلهٔ مرئی» ندارند استفاده می‌شود.
*نكته1
«آن» و «این» در ترکیباتِ زیر همواره نیم‌فاصله نوشته می‌شوند.
مثال:
«آن ــ»
آن‌جا، آن‌‌جایی، آن‌جور، آن‌جوری، آن‌چنان، آن‌چنانی، آن‌چه، آن‌دگر، آن‌دیگر، آن‌دیگری، آن‌سان، آن‌طور، آن‌طورها، آن‌قدر، آن‌قدرها، آن‌کاره، آن‌که، آنگاه، آن‌وقت، آنها، آن‌هم، آن‌همه، آن‌یکی.
«این ــ»
این‌جا، این‌جا و آن‌جا، این‌جانب، این‌جور، این‌جوری، این‌چنین، این‌چنینی، این‌سان، این‌طور، این‌طوری، این‌قدر، این‌قدری، این‌قدرها، این‌کاره، این‌که، این‌گونه، اینها، این‌همه، این‌یکی.
*نكته2
طبق دستور فرهنگستان دو واژه «کمتر» و «بیشتر» سرهم نوشته می‌شوند اما پیشوند «تر» در بقیه کلمات با نیم‌فاصله نوشته می‌شود.
کلمات مرکبی که جزء دوم آنها اسم است نیم‌فاصله/بی‌فاصله نوشته می‌شوند:
۱. صفت ساده+اسم= صفت مرکب شیرین‌سخن، خوش‌طینت، سفیدپوست.
۲. صفت فاعلی+اسم= صفت فاعلی مرکب
درنده‌خو.
۳. صفت مفعولی+اسم= صفت مفعولی مرکب
افتاده‌حال، شکسته‌دل.
۴. صفت شمارشی+اسم= اسم/صفت مرکب
چهارسو، پنج‌تن، هزارپا.
۵. ضمیر+اسم= صفت مرکب
خودرأی، خودسر، خودکار
پیشوندِ نفیِ «بی» + اسم، صفت می‌سازد و نیم‌فاصله می‌شود:
بی‌قرار، بی‌دین، بی‌مروت، بی‌انصاف، بی‌اشکال، بی‌تربیت، بی‌عار، بی‌خرد، بی‌کران، بی‌‌دریغ، بی‌کلک، بی‌جان، بی‌سر، بی‌شرف، بی‌مصرف، بی‌نقص، بی‌حیا، بی‌شیله‌پیله، بی‌بندوبار، بی‌سروسامان، بی‌‌کم‌وکاست، بی‌دست‌وپا، بی‌چشم‌و‌رو، بی‌اسم‌ورسم، بی‌سروپا، بی‌اصل‌ونسب، بی‌پدرمادر، بی‌همه‌‌چیز، بی‌سروته، بی‌قیدوبند.
ترفند_نیم‌فاصله
کلمات_مرکب
اگه توی کلمات مرکب اشکال دارید این‌جور تشخیص بدید
مثال!
چراغ مطالعه_کم‌کم
یه کلمه (چی) به کلمه اول اضافه کنید اگه قسمت دوم جواب بود پس فاصله میگیره اگه قسمت دوم ربطی نداشت پس نیم فاصله میگیره
چراغ چی؟ مطالعه
سیاه چی؟ رنگ
این فاصله میگیره
پیش نویس:
پیش چی؟ نویس
این نیم فاصله
فراموش نکنید این ترفند فقط واسه کلمات مرکب جواب میده.
حرفِ نفیِ «نه» + «فقط» یا «تنها» یا «همان»، یک کلمۀ مرکب و واژگانی می‌سازد و نیم‌فاصله می‌شود:
نه‌فقط... بلکه...؛
نه‌تنها... بلکه...؛
نه‌همان... بلکه... .
*نكته3
«با» هر وقت صفت می‌سازد بدون فاصله از کلمه‌ی بعدی خود نوشته می‌شود و در غیر این صورت با یک فاصله‌ی کامل از کلمه‌ی بعدی خود.
شاید با یک مثال ساده موضوع کاملاً روشن شود:
با حوصله و دقت پیش برو.
آدم باحوصله‌ای است.
همان‌طور که می‌بینید، در مثال اول «با» فقط حرف اضافه است و با یک فاصله از کلمه‌ی بعدی‌اش نوشته شده، اما در مثال دوم چون «باحوصله» صفت است، «با» به کلمه‌ی بعدی‌اش چسبیده است.
به شیوه‌ی نوشته شدن «با» در جملات زیر دقت کنید و علت بی‌فاصله بودن یا فاصله داشتن «با» را تحلیل کنید:
بچه‌ی باادبی است.
با پشتکار به هدفت خواهی رسید.
وسایل را با احتیاط حمل کنید.
مدیر باتجربه تصمیمات عجولانه نمی‌گیرد.
محصول بادوامی است.
فیلم باحالی بود.
*نكته4
پسوند «جات» در فارسیِ امروز به‌کار می‌رود و از نشانه‌های جمع شمرده می‌شود.
مثال: اداره‌جات، ترشی‌جات، سبزی‌جات، شیرینی‌جات، روزنامه‌جات، طلاجات، کارخانه‌جات، نوشته‌جات.
و با نیم‌فاصله از حرف قبلی خود نوشته می‌شود.
*نكته5
از جمله مواردی‌که از فاصله مجازی یا همان نیم‌فاصله استفاده می‌شود می‌توان به حالات ذیل اشاره کرد:
_مواردی که کل مصدر مرکب یک معنای واحد دارد
مانند: نگه‌داشتن، دربرداشتن، جازدن، برگشتن، آب‌کشیدن، درافتادن، قلم‌گرفتن، به‌خاطر سپردن، به‌دنیاآمدن دو یا سه بخش مصدر بدون «فاصله کامل» با فاصلهٔ مجازی یا بدون فاصله کنار همدیگر قرار می‌گیرند.
_هرگاه «و» دو کلمه را به‌هم پیوند دهد و ترکیب جدیدی ساخته شود که بر مفهوم واحدی دلالت کند و معنی مجازی، کنایی، یا استعاری ایجاد شود، آنگاه با ترکیب‌هایی روبه‌روییم که اصطلاحاً به آنها «ترکیب عطفی» گفته می‌شود
. برای مثال، همهٔ اینها ترکیب عطفی‌اند: آب‌وهوا، بشوروبپوش، بگیروببند، حال‌وهوا، زدوبند، زدوخورد، گرگ‌ومیش و…. ترکیب‌های عطفی با فاصلهٔ مجازی (نیم فاصله) نوشته می‌شوند.
_واژگان مرکب ساخته‌شده با اعداد، وقتی «عدد» جزءِ آغازینِ کلمهٔ مرکب است بدون فاصله یا با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شوند.
مثال: دورویی (بدون فاصله بین «دو» و «رو»)
شش‌ماهه ( نیم فاصله)
صددرصد(بدون فاصله)
*نكته6
«بازـ» جزءِ پیشینِ برخی از افعال است که معمولاً به‌معنای «دوباره» و «ازنو» و یا برای تأکید می‌آید و بی‌فاصله نوشته می‌شود.
مثال از مصدر بازداشتن: بازداشت، بازمی‌‌داشت، بازمی‌دارد، بازبدارد، بازبدار.
اما اگر عنصری میانِ این فعلِ پیشوندی حائل شود می‌توان آن را بافاصله نوشت: باز خواهم داشت، باز باید داشت، باز می‌توان داشت، بازش بدار.
کوته‌نوشت‌ها را بی‌نقطه و بی‌فاصله می‌نویسیم
مثال:
پ‌م (پیش‌از میلاد)، رک (رجوع کنید به)، ره (رحمةالله‌علیه)، ق‌م (قبل‌از میلاد)، ن‌ل (نسخه‌بدل)، ه‌ش (هجریِ شمسی)، ه‌ق (هجریِ قمری
