مسجد ایاصوفیه
این مسجد پیش از اینها کلیسای مسیحیت شرق بود و در دوره امپراتوری بیزانس در سال 532 میلادی به دستور کنستانتین اول ساخته شد. این بنا طی 5 سال توسط 10هزار کارگر و زیر نظر 100 استادکار ساخته شد. افسانه های زیادی درباره علل ساخته شدن این بنای عظیم نقل شده است. از جمله این که امپراتور شبی در خواب دید که پیرمردی در محل کنونی کلیسا ایستاده است و سینی ای در دست دارد که نقشة بنا روی آن رسم شده بود. آن پیرمرد به امپراتور امر کرد که بنا بر جزئیات آن نقشه کلیسایی بسازد. هنگامی که از خواب برخاست مهندس معمار خود را فراخواند و متوجه شد که او هم همین رؤیا را دیده است! از این رو کلیسا را بنا نهاد.پس از پیروزی عثمانی ها سلطان محمد در همان روز فتح استامبول فرمان داد تا کلیسا را به مسجد تبدیل کنند و بعد از گذشت چند سال دستور داد نقاشی ها و نگارگری های داخل ایاصوفیه را بپوشانند و مناره و منبر و محراب به ساختمان بیافزایند. علاوه بر این، دورتادور سقف ایاصوفیه لوح هایی نصب شد که بر آنها نام الله، محمد، خلفا و حسن و حسین نوشته شده بود. به دستور آتاتورک این بنا به موزه تبدیل شد و بعد از آن لوح های نام خدا و... را پایین آوردند تا حالت روحانی این معبد کهن به حال و هوای موزه تبدیل شود. ولی هنگامی که می خواستند لوح ها را برای استفاده در دیگر مساجد استانبول از آن جا بیرون ببرند، به علت بزرگی بیش از حد، از هیچ کدام از درهای ایاصوفیه ممکن نشد. به ناچار آنها را در گوشه ای انبار کردند. مدتی بعد بار دیگر این لوح ها بر دیوار ایاصوفیه آویخته شد.
نکته قابل توجه این که زیر گنبد اولیه این مسجد 40 پنجره دورتادور پایه گنبد قرار گرفته است که باعث انعکاس نور به تمامی محیط داخلی بنا شده و از مسائلی که بازدیدکنندگان ایاصوفیه را شگفت زده می کند نور درونی آن و تأثیرش بر روحیة آنهاست. انعکاس نور این احساس را به بازدیدکننده می دهد که این گنبد توسط زنجیری طلایی از آسمان آویخته شده است.
