حقوق تقابل جرم و توسعه

[MAHDIS]

چكيده

ميزان كنترل جـرم و خشـونت در دسـتيابي بـه اهـداف توسـعه اي تأثيرگذار است و امروزه با تأكيد بر تقابل اين دو عرصه، توجه هـم زمـان به آن ها در طراحي برنامه هاي توسعه اي و سياست جنايي اثربخش دانسـته ميشود؛ به گونه اي كه در يك سوي تقابل، جرم با تضـعيف شـاخص هـاي سرمايههاي اجتماعي و انساني، اقتصاد و حاكميت مردمي، آهنگ توسـعة پايدار را كند مي سازد و در سوي ديگر، ارزيابي هم بستگي شـاخص هـاي توسعه ايـــ به ويژه شاخص هاي اقتصادي ـــ با آمارهاي جنايي، حـاكي از ر*اب*طه معنادار ميان اين دو متغيـر اسـت . در ايـن ميـان، درك تقابـل و همبستگي دو عرصه جنايي و توسعه اي، در دهـه پيشـرفت و عـدالت در ايران، از اهميت ويژه اي برخوردار بـوده و هماهنـگ سـازي برنامـه هـاي توسعه اي و سياست هاي جنايي را ضروري مي انگارد. اين مقاله، با بررسي تأثير جرم بر شاخص هاي توسعه يافتگي، و تأثير شاخص هاي توسعه اي بـر جرم (با تأكيد بـر شـاخص هـاي اقتصـادي )، تقابـل جـرم و توسـعه را نتيجه گيري كرده و توجه به اين موضوع را در كشورهاي در حال توسـعه - از جمله ايران- ضروري مي شمارد.

مهرداد رايجيان اصلي* ولياله صادقي**

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

1. مقدمه
با نامگذاري هزاره سوم ميلادي به عنوان هـزاره ي توسـعه از سـوي سـازمان ملـلمتحد، اقـدامات گونـاگوني در راسـ تاي رسـيدن بـه اهـداف مـدنظر در سـطح ملـي و بين المللي انجام شده يا در حال انجام است. متعاقب اين اقدامات، سياست گـذاران ايـن عرصه، براي نزديك شدن به معيارها و شاخص هاي توسعه، به محورهاي متنوعي توجه نمودهاند كه از جملهي آن ها مي توان به رابطهي متقابـل »جـرم و توسـ عه« اشـاره كـرد . مقولهاي كه در آن، جرم به عنوان يك موضوع كليدي در راهبرد توسعهي كشور در نظر گرفته مي شود.

در سطحي فراتر از نظرگاه هاي يادشده، بايد از اهميت برنامه هاي مربوط به جرم و توسعه سخن به ميان آورد؛ به گونه اي كه بر اساس پژوهشهاي انجامگرفته، در منـ اطقي كه بسترهاي ارتكاب جرم- انحراف فراهم بوده و ميزان آن در حال رشد است، توسـعه با آهنگ آهسته اي در حركت است. بر همين اساس است كه برنـده ي جـايزه نوبـل در اقتصاد، آمارتياسن، در كتاب خود با عنوان »توسعه بـه مثابـه آزادي «، توسـعه را فراينـد گسترش بهرهمندي مردم از آزادي هاي واقعي ميداند و ميگويد توسعه فقط در پي حل محروميتهاي اقتصادي نيست. او بر اين عقيده است كه توسعه در پـي حـل طيفـي از نا آزادي ها1 و قيد و بندهايي است كه بر كيفيـت و كميـت زنـدگي تأثيرگـذار اسـت . از ديدگاه او، گرچه فقر مسبب اصلي ناآزاديهاست، ولي توسعه با ساير مسائل اجتمـاعي داراي اهميت برابر، در محدود كردن آزادي افراد فقيـر دخيـل اسـت. در ادامـه ايشـان، خصوصاً شرايط مربوط به قانون و نظم را خاطرنشان كرده و شيوع خشونت و مانند آن را به عنوان اشكالي از ناآزادي برميشـمارد .

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

در ايـن بيـان، او تحـت تـأثير نظـر غالـب كارشناسان توسعه ـ كه آزادي از خشونت، عنصر كليدي توسعه است ـ آزادي از تـرس از جرم و خشونت را به اندازهي فقر، داراي اهميت مي داند.(United Nations Office onDrugs and Crime, 2005: 101).

در اين ميان، ادارهي جرم و مواد مخدر سازمان ملل با همكاري ساير نهادهاي بين-المللي از جمله بانك جهاني، با انتشار اسناد و گزارشهايي به موضوع جـرم و توسـعهدر برخي مناطق جهان ـ كه از ميزان جرم بالايي برخوردار بودهاندـ پرداخته اسـت . بـه -گونهاي كه در سال 2005، جرم و توسعه در آفريقا، در سال 2، جـرم و توسـعه درآمريكاي مركزي و در سال 2008، نيز گزارشي از اثر جـرم بـر منطقـه بالكـان (اروپـاي جنوب شرقي) منتشر شده است كه محتواي مشترك اين گزارشها تقابل معنادار جرم و توسعه بر يكديگر و تأثير منفي جرم و بهويژه جرائم سازمانيافته بر شاخصهاي توسعه است. بدين ترتيب ميتوان گفت امروزه جهان در حال درك وابستگي متقابـل امنيـت و توسعه بوده و اعتقاد بر آن است كه امنيـت جهـاني نيازمنـد توسـعه ي جهـاني اسـت و توسعه هم نيازمند امنيت است.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

در سطحي بالاتر، استنباط كلـي آن اسـت كـه جـرائم سـازمان يافتـه و اقتصـادي، دمكراسي، حاكميـت قـانون، ثبـات و پيشـرفت اجتمـاعي و اقتصـادي را تهديـد مـي -كند(United Nations Office on Drugs and Crime,2008: 17)؛ بنابراين ضـروري است كه جرم به مثابه موضوعي كليدي در توسعه در نظر گرفته شود؛ زيرا تا وقتـي كـه امكان رسيدن خطرها براي زندگي و اموال به سطح قابل توجهي برسـد، كشـورهاي در حال توسعهاي كه با مشكلات جدي مرتبط با جـرم مواجـه هسـتند، در كسـب اعتمـاد عمومي ـ كه نياز اساسي براي پيشرفت استـ بـا چـالش رو بـه رو خواهنـد بـود . بـدين ترتيب، قبل از آنكه موضوعات توسعهاي بتواند واقعگرايانه باشـد، مـي بايسـت سـطوح پايـهاي نظـم برقـرار شـود.(United Nations Office on Drugs and Crime,

)11:7002

در چشمانداز جمهوري اسلامي ايران در افق 1404 خورشيدي، بهگونهاي هـدف-گذاري شده است كه جامعهي ايراني، در كنار توسعه يافتگي، بهره مند از امنيت اجتماعي و قضايي باشد كه در جهت دستيابي به اين آرمان، مباحث پيراموني جرم و سياستهاي جنايي در قسمتهاي مربوط به مسائل امنيتي و قضايي و ارائهي راهكارهايي به منظـور كاهش و پيشگيري از بزهكاري در برنامههاي توسعهاي ـ به خصـوص در برنامـه هـاي چهارم و پنجم توسعهـ مدنظر قرار گرفته است كه حاكي از لزوم هماهنگسازي برنامه-هاي توسعهاي و سياستهاي جنايي و نحوهي همافزايي اين دو است.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

با اين توضيح، سياست گذاران كلان در ايران، در راستاي سند چشمانـداز بيسـت -ساله، با نام گذاري دههي چهارم از استقرار نظام جمهوري اسلامي ايـران بـه نـام »دهـهپيشرفت و عدالت« و لزوم جهت گيـري كلـي امـور گونـاگون جامعـه در راسـتاي ايـنراهبرد، لزوم ترسيم »الگوي توسعه اسلامي ـ ايراني« بر اساس ماده 1 قانون برنامه پـنجم پنج ساله توسعه مصوب 1389 (كه مبناي تهيه و تنظيم برنامههاي بعدي توسـعه خواهـد بود) و نيز پيش بيني فصول »حقوقي و قضايي« در برنامه هاي پـنج سـاله توسـعه، توجـه خود را به مقوله توسعه نشان داده اند.

آنچه در نگاه اول از اين اسناد بالادستي استنباط ميشود، اين است كه بهرغم توجه به امنيت اجتماعي و قضايي به عنوان شاخصهاي توسعهيافتگي از نظرگاه چشـم انـداز بيست ساله، به مقوله ارتباط جرم و توسعه و تأثير و تأثر متقابل ايـن دو بـر هـم توجـه كمتري شده است و در مواردي فراموش شده است كه تبيـين چگـونگي كـنش متقابـل جرم و توسعه، چرايي و فلسفه لزوم جهت گيري سياسـت هـاي جنـايي بـا راهبردهـاي توسعه را ضروري خواهد انگاشت؛ زيرا توسعه، تحولي پويا و حركتي پويا است كه بـا اتكاي به آن، ظرفيت هاي موجود ميتواند در راسـتاي وضـعيت مطلـوب ارتقـا يابـد و »توسعه قضايي« حوزهاي است كه زمينه هاي گسترش حقوق و تكاليف انساني را فراهم مـيآورد. همچنـين در قـانون اساسـي جمهـوري اسـلامي ايـران بـه عنـوان يكـي از پيش زمينه هاي نظري، اصولي مقرر گرديده كه بـر مبنـاي آن بسـترهاي مناسـب تحقـق »عدالت اجتماعي« و »امنيت« در ابعاد گونـاگون فرهنگـي، سياسـي و اقتصـادي فـراهم ميشود و موجبات رشد و شكوفايي استعدادهاي مادي و معنوي همهي آحاد جامعـه - به عنوان حقوق همگاني- ممكن مي گردد؛ بنابراين نظام قضايي كشور و سياست جنايي مرتبط با آن، به عنوان يكي از معيارهاي سنجش توسعهيافتگي محسوب مي شود.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

بدين ترتيب، اينكه چه عواملي باعث ميشود كه بتوان گفت جرم مسئله اي اساسي در ر*اب*طه با توسعه كشور است و اينكه تقابل بين جرم و توسعه و در مرحلهي بعد، هـم نيازي و تعامل سياستهاي جنايي و توسعهاي چيست و چگونه ظهور و بـروز مـي -نمايد، مسئله اصلي اين مقاله خواهد بود؛ موضوعي كـه در دو محـور »تـأثير جـرم بـر شاخص هاي توسعهيافتگي« [شامل سـرمايه اجتمـاعي ـ انسـاني، اقتصـاد و تجـارت و حاكميت مردم سالارانه يا دمكراسي1(]) و سپس »تأثير شاخصهاي توسعهاي [با تأكيـدبر شاخص هاي اقتصادي] بر جرم«2() بر مبناي اسناد و گزارشهاي بينالمللـي و سـايرپژوهشها بررسي خواهد شد.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

2. تأثير جرم بر شاخص هاي توسعه يافتگي
آنچه ميتواند در وهلهي اول در رابطهي بين جرم و توسعه مورد توجه قرار گيرد، آن است كه جرم چـه پيامـدهايي بـر مؤلفـه هـاي توسـعه و پيشـرفت در يـك كشـور ميگذارد؟ در اين قسمت اشارهاي به اين موضوع خواهد شد.

2.1. جرم و سرمايه اجتماعي- انساني

اصطلاح سرمايه اجتماعي نخستين بار در اثر كلاسيك جين ،جاكوب با نام »مرگ و زندگي شهرهاي بزرگ آمريكايي« به كار رفته است. او در اين اثر توضيح داده بـود كـه شبكههاي اجتماعي فشرده در محدودههاي حومه قديمي و مختلط شـهري، صـورت ي از سرمايهي اجتماعي را تشكيل ميدهند و در ارتباط با حفظ نظافت، عدم وجـود جـرم و جنايت خياباني و ديگر تصميمات در مورد بهبود كيفيت زندگي، در مقايسه بـا عوامـل نهادهاي رسمي مانند نيروي حفاظتي پليس و نيروهاي انتظامي، مسئوليت بيشـتري را از خود نشان مي دهند (توسلي، 1384: 3). پس از جـاكوب، شـمار زيـادي از نويسـندگان رشتههاي مختلف، از دهههاي اوليه قـرن بيسـتم، مفهـوم سـرمايه اجتمـاعي را بـه كـار برده اند كه نتيجه آن ارائه رويكردهاي متنوع در اين زمينـه اسـت؛ امـا وجـه مشـترك و گرانيگاه تمـام ايـن ديـدگاههـا در وهلـه اول، روابـط اجتمـاعي در درون خـانوادههـا، اجتماعات، شبكه هاي دوستي و انجمنهاي داوطلبانه و در سطح ديگر، اخلاق مدني يـا ارزشها، هنجارها و عادات مشترك و در نهايت، اعتماد به نهادهـا و اعتمـاد عموميـت يافته بر ساير افراد است.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

در اين ميان، اگر توسعه را فرايند ساختن و آباداني جامعه بدانيم، كنشهاي جنايي به عنوان عملي ضد ،توسعه در حال نابودي روابط اعتماد آميزي اسـت كـه جامعـه بـر آن ها استوار است. جرم، سرمايهي اجتماعي را نابود ميكنـد و منـابع انسـاني را فـراري ميدهد. ترس از جرم، امكان و قدرت تحرك و جابهجايي را محدود مـي كنـد كـه ايـنموضوع، مانع تعامل و همكاري متقابل اجتماعي و اقتصادي و دستيابي به مراقبـت هـايسلامت محور و ساير خدمات توسعه است (United Nations Office on Drugs and Crime, 2:18)؛ زيرا در جامعهاي كه ميزان بزهكـاري آن بـالاتر از حـد معمـول و طبيعي است، به همان ميزان، اعتماد متقابل و همگاني در ميان شهروندان نسبت به هم و دولت كاهش يافته و در نهايت، زمينههاي خودمحوري و ناديده گرفتن نظارت همگاني را فراهم ميآورد.

وانگهي، هزينه خشونت هم براي خانواده و هم براي كل كشور بهخصـوص بـراي كشورهاي فقير، چشم گير است؛ به گونهاي كه در مناطق بـا شـبكه هـاي م حـدود امنيـت اجتماعي و دسترسي به مراقبتهاي، خشونت ميتواند خانوادهها را از تنها نـانآورشـان محروم ساخته و آن هايي را كه امرار معاششان وابسته به كار است، ناتوان كنـد . در يـك مطالعه در كشور السالوادور، هزينهي فزاينده اين آسيبها، بسيار بالا برآورد شده است؛ به گونه اي كه كل هزينههـاي عمـومي ناشـي از خشـونت، برابـر بـا 5/11 درصـد و در گواتمـالا معـادل 3/7 درصـد از كـل ميـزان توليـد ناخـالص ملـي تخمـين زده شـده است(Ibid)؛ بنابراين جرم خشونتآميز بر سرمايه اجتماعي از طريـق كـاهش اعتمـاد و مشاركت ميان سطوح مختلف جامعه و سازمانهاي اجتماعي تأثير منفي داشته و روابـط خانوادگي را به عنوان يك سرمايه - از طريق محدود كـردن ظرفيـت اعضـاي خـانواده براي اقدام مؤثرتر به عنوان يك نهاد - تضعيف مـي سـازد .

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

اهميـت تـأثير خشـونت بـر خانواده آنگاه دوچندان ميشود كه خانواده، هسـته ي اوليـه ي جامعـه و نهـاد زايـاي آن است. اگر اين هسته دست به گريبان خشونتگري اعضاي خود باشد، از اهداف متعالي خود يعني پرورش و تربيت شهروندان پويا و مفيد باز مانده و آثار منفي قابل ملاحظـه -اي بر آن خواهد داشت؛ آثاري كه خود رهآوردهاي سوء ديگري همچون طلاق و فـرار از خانواده را به همراه دارد. بدين ترتيب ميتوان گفت خشونت خانوادگي يعني جـرم -زايي مضاعف و زوال نهاد بنيادين خانواده.

از منظري ديگر، هزينههاي ناشي از خشونت ميتواند نابودكنندهي خودــ اشـتغالي افراد بدون بيمه باشد. با ايـن توضـيح كـه بـه رغـم آنكـه پيامـدهاي مسـتقيم جـرم بـر بزهديدگان فقير بالاست، ولي آثار غيرمستقيم جرم، بسيار وسيعتر است. بهطور مثال، بـراساس مشاهدات نظرسنجي در ايالات متحده، به طور متوسـط، يـك فـرد بـزرگ سـال هرروز دو دقيقه از وقت خود را صرف قفل كردن درها و باز كردن قفـل هـا مـي كنـد وحدود دو دقيقه نيز براي پيدا كردن كليدها صرف ميكند كه ارزش آن معـادل 437 دلار تخمين زده شده است.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان

[MAHDIS]

(دولان و گود، 1390: 196). وانگهي، ترس از بزهديـدگي مـي -تواند باعث آن شود كه افراد براي ارتقاي حفاظت از خود، از تعامـل اجتمـاعي كنـاره -گيري كنند كه اين مسئله ممكن است مانع فعاليتهـاي تجـاري، تفريحـي و آموزشـي باشد (United Nations Officeon Drugs and Crime, 2005: 76)، فعاليتهايي كه لازمه و چرخ توسعه يك جامعه است.

افزون بر اين ها، جرم، زمينههاي خروج كارگران ماهر از كشور را فراهم مـي آورد؛ اين در حالي است كه كارشناسـان توسـعه، نيـروي كـار متخصـص را يكـي از عناصـر ضروري توسعه اقتصادي دانسته و از اين طريق كشورهاي در حال توسعه را تشويق به سرمايهگذاري در آموزش افراد براي تربيت نيروي كار ماهر نمودهانـد . بـه همـين دليـل است كه اثر سطوح بالاي جرم در برخي مناطق جهان- ماننـد آمريكـاي مركـزي - بـه گونه اي است كه كشورهاي اين منطقه در بالاترين سطح مهاجرت افـراد متخصـص در جهان قرار داشته و از آن رنج ميبرند. بدين ترتيب ميتوان گفت جرم در پديـده فـرار مغزها نيز دخيل بوده و به طور غير مستقيم جامعه را از دانش آن ها كه پايههاي توسـعه محسوب ميشوند، محروم ميسازد.

انجمن رمان نویسی | تک رمان

انجمن رمان نویسی تک رمان با هدف تشویق نویسندگان ایجاد شده و در راستای پیشرفت نویسنده های نوقلم و چاپ برترین رمان ها فعالیت می کند.

forums.taakroman.ir

 

انجمن رمان نویسی دانلود رمان